Tijdens de vastenperiode in Noord-Ethiopië blijken de plaatselijke hyena’s makkelijk te kunnen overschakelen van aaseter naar roofdier.

Traditioneel vasten met name katholieken in de periode tussen carnaval en Pasen, maar in de praktijk komt daar in het huidige Nederland nog maar weinig van terecht. In Noord-Ethiopië is dat anders: daar neemt het overgrote deel van de bevolking de vastentijd, daar Abye Tsome geheten, bloedserieus: gedurende de 55 dagen voor Pasen worden er geen vlees of andere dierlijke producten gegeten. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de gevlekte hyena in die tijd ook zijn eetpatroon aanpast – maar dan op een heel andere manier.

Ezel op het menu

Normaal gesproken heeft een hyena het niet bepaald zwaar in Noord-Ethiopië. De bevolking gooit slachtafval en karkassen van dode lastdieren namelijk doorgaans gewoon op straat; een prima bron van voedsel voor de aaseters. Maar in de vastentijd hebben de hyena’s een probleem: wekenlang wordt er niet geslacht en dus verschijnt er ook veel minder eten voor de dieren aan de kant van de weg. Hoe overleven ze die magere tijden? Dat besloot Gidey Yirga van de Ethiopische Melkelle-universiteit te onderzoeken.

Yirga deed dat door drie stukjes grond af te zetten en op die locaties alle hyena-uitwerpselen te verzamelen op drie momenten: aan het begin van de vastentijd, aan het eind van de vastentijd, en 55 dagen na de vastentijd. Uit deze keutels haalde hij vervolgens alle dierenharen, die hij vergeleek met haren in een database om ze te identificeren.

In de grafiekjes die dit oplevert, is de vastenperiode goed te zien: de hyena’s eten dan duidelijk veel minder geiten en schapen dan daarvoor. Waar voeden ze zich dan wel mee? Vooral met ezels, zo blijkt. Niet omdat die wél worden geslacht tijdens de vastenperiode, maar omdat deze lastdieren ’s nachts buiten staan en dus een makkelijke prooi vormen voor hongerige aaseters. Die, hun aaseter-imago ten spijt, ook heel verdienstelijk kunnen jagen en dus zeker geen moeite zullen hebben met het verschalken van een vastgeknoopte ezel.

Take-away voor hyena’s

De grafiekjes laten ook een aantal in eerste instantie vreemde cijfers zien. Zo blijken de hyena’s tijdens de vastenperiode juist meer runderen te eten dan ervoor. Volgens Yirga en collega’s is die toename toe te schrijven aan een jubileum van het Tigrayan People’s Liberation Front, waarbij soldaten zich niets aantrokken van het vasten en het nodige vee opaten. Daarnaast is er ter plekke een opleiding voor vee-artsen te vinden die gewoon doorgaat met het produceren van koeienkarkassen, vastentijd of niet. Een handige take-away voor hyena’s die even niet terecht kunnen bij de plaatselijke bevolking. Overigens aten de hyena’s ook veel meer vee na de vastentijd dan ervoor, iets wat volgens Yirga te verklaren kan zijn met een bevolking die na afloop van de vastentijd enthousiast aan het slachten slaat.

Een interessante vraag die het onderzoek verder oproept, is wat er zou gebeuren als de bevolking zou stoppen met het op straat dumpen van slachtafval en karkassen – iets wat westerlingen ongetwijfeld als een goed idee in de oren klinkt. In dit geval zal zo’n overstap naar een nettere manier van afvalverwerking er echter waarschijnlijk toe leiden dat de hyena’s veranderen van nuttige rommelopruimers in roofdieren die continu ezels en dergelijke te grazen nemen.

Bronnen: Journal of Animal Ecology, British Ecology Society

Beeld: Ikiwaner/CC BY-SA 3.0