2012 was een goed jaar voor de natuurkunde. Dit zijn de drie hoogtepunten volgens KIJK.
Met op nummer 3: teleportatierecord gebroken
Afgelopen zomer werd het afstandsrecord quantumteleporteren maar liefst twee keer gebroken. Eerst slaagden Chinese wetenschappers erin eigenschappen van een foton (het deeltje waar licht uit bestaat) over te hevelen naar een ander foton, dat zich zo’n 100 kilometer verderop bevond maar wel op quantummechanische wijze met het eerste foton was verstrengeld. De kurk was echter nog nauwelijks van de champagne of een voornamelijk uit Oostenrijkers bestaand team slaagde erin een foton te ‘teleporteren’ over een afstand van maar liefst 143 kilometer: tussen de Canarische Eilanden La Palma en Tenerife. Daarbij gaat het de onderzoekers overigens niet om het simpelweg aanscherpen van een record om elkaar de loef af te steken. Het idee is dat quantumteleportatie gebruikt kan gaan worden om extreem veilig berichten te kunnen versturen of in quantumcomputers.
En op de tweede plaats staat: Majoranadeeltje gemaakt in Delft
“Het higgsdeeltje van de vastestoffysica.” Zo noemde natuurkundige Marieke Snelder het majoranadeeltje in KIJK 11/2012. En in hetzelfde jaar dat CERN eindelijk de ontdekking van het higgsboson aankondigde (zie beneden), slaagden Delftse wetenschappers erin om majoranadeeltjes te maken. Dat wil zeggen: deeltjes die hun eigen antideeltje zijn, en die hun eigen soortgenoten dus kunnen vernietigen. De doorbraak belandde op de cover van het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Science. Majoranadeeltjes zijn dan ook niet puur een wetenschappelijke curiositeit: ze worden gezien als een van de beste kandidaten voor quantumbits of qubits, de bits waar de langverwachte quantumcomputer – daar is-ie weer – zijn berekeningen mee moet gaan doen. Absoluut een van de hoogtepunten van het jaar dus – ook als we onze nationale trots buiten beschouwing laten…
En, hoe kan het ook anders, op nummer 1: higgsdeeltje ontdekt
Hét natuurkundige hoogtepunt van 2012 is een no-brainer: de ontdekking van het higgsdeeltje – of vooruit: het hoogstwaarschijnlijke higgsdeeltje – met de LHC. Bijna een halve eeuw nadat natuurkundige Peter Higgs het had voorspeld, werd het afgelopen zomer dan eindelijk gevonden: het higgsboson. Oftewel: ‘het deeltje dat andere deeltjes hun massa geeft’, zoals de kort-door-de-bocht-omschrijving luidt. Daarmee scoorde het ingewikkeldste experiment ter wereld, de Large Hadron Collider (LHC) van CERN, zijn eerste échte ontdekking. Een mooi moment, ten overstaan van een zaal vol dolenthousiaste fysici, onder wie een zichtbaar ontroerde Higgs. Bovendien is met het afvinken van dit deeltje in principe het Standaardmodel van de deeltjesfysica compleet.
Een uitgebreiderde versie van het item over het higgsdeeltje vind je in KIJK 13/2012.
Beeld: CERN