Een bijzonder astronomisch object zou weleens een zwart gat kunnen zijn dat door zwaartekrachtsgolven uit zijn sterrenstelsel is geschoten.

Als twee sterrenstelsels botsen, gaan ze in de regel samen tot één groot sterrenstelsel. Hetzelfde geldt voor de superzware zwarte gaten die zich in het hart van sterrenstelsels bevinden: die smelten samen tot een nieuw gat. Maar soms, zo denken astronomen, gebeurt er daarbij iets geks: zwaartekrachtsgolven die ontstaan bij het samengaan van beide gaten geven het nieuw gevormde gat een enorme rotschop. Dat kan daardoor in zijn eentje de ruimte tussen de sterrenstelsels in vliegen. Een team van sterrenkundigen onder leiding van Mike Koss (ETH Zurich) meent nu zo’n eenzaam gat te hebben gevonden.

5000 kilometer per seconde

Het astronomische object waar het om gaat, SDSS 1133 genaamd, staat op 90 miljoen lichtjaar van de aarde. (Ter vergelijking: het dichtstbijzijnde grote sterrenstelsel, Andromeda, bevindt zich 2,5 miljoen lichtjaar hiervandaan.) Dit object, zo melden Koss en zijn team in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, gedraagt zich op allerlei manieren net zoals een zwart gat dat je aantreft in het centrum van een sterrenstelsel. Alleen: zo’n omhullend stelsel is hier niet te zien. Bovendien bevindt SDSS 1133 zich in de buurt van een dwergsterrenstelsel. Dat zou dus het stelsel kunnen zijn waar het zwarte gat – als het dat inderdaad is – enkele miljoenen jaren geleden uit is gelanceerd.

Dat laatste lijkt best een reële mogelijkheid. Zwaartekrachtsgolven die ontstaan bij het samengaan van zwarte gaten, zouden het nieuwe, samengestelde gat namelijk kunnen wegschieten met snelheden tot 5000 kilometer per seconde (!). Om te ontsnappen aan het betreffende dwergsterrenstelsel is een snelheid nodig van ‘maar’ 200 kilometer per seconde.

Of toch een ster?

Een andere mogelijkheid is dat SDSS 1133 een lichtsterke, blauwe, variabele ster is (afgekort LBV), die al sinds de jaren vijftig te maken heeft met uitbarstingen en in 2001 als supernova explodeerde. Maar als dat het geval is, is het wel gelijk het langst durende LBV-proces dat ooit is waargenomen. Dus welk scenario ook het juiste blijkt te zijn, we lijken hoe dan ook te maken te hebben met een bijzonder object.

Bronnen: Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, ArXiv.org, Niels Bohr Institute/University of Copenhagen