Twee Amerikaanse sterrenkundigen hebben een formule opgesteld die het aantal technologische beschavingen geeft dat ooit in ons heelal heeft bestaan.

Dé formule binnen de zoektocht naar buitenaardse intelligentie, SETI, is de zogenoemde Drake-vergelijking. Die vergelijking, bedacht door sterrenkundige Frank Drake in 1961, geeft een schatting van het aantal technologische beschavingen in ons sterrenstelsel, de Melkweg.

Probleem is alleen dat er een hoop nattevingerwerk komt kijken bij het invullen van deze vergelijking, waardoor de mogelijke antwoorden uiteenlopen van ‘we zijn hoogstwaarschijnlijk alleen’ tot ‘de Melkweg barst van de aliens’. Twee Amerikaanse astronomen, Adam Frank en Woody Sullivan, hebben nu een variant op de Drake-vergelijking bedacht, die volgens hen wat duidelijkere antwoorden geeft.

Een op de vijf

Het grote verschil is dat waar de Drake-vergelijking je het aantal technologische beschavingen geeft dat nú bestaat, Frank en Sullivan berekenen hoeveel technologische beschavingen er óóit hebben bestaan. Dat zorgt ervoor dat je wat van de meer speculatieve cijfers uit de vergelijking kunt schrappen, zoals ‘het aantal jaar dat een technologische beschaving gemiddeld bestaat’. (Wie zal het zeggen? Een paar honderd jaar? Tienduizend jaar? Een miljoen jaar?)

Uiteindelijk houden de twee astronomen maar twee getallen over: ten eerste het aantal planeten waar leven kan voorkomen en ten tweede de kans dat er op een planeet een technologische beschaving ontstaat.

Het eerste getal, het aantal bewoonbare planeten, is inmiddels veel beter te schatten dan ten tijde van Drake, en blijkt ook een stuk hoger te liggen dan SETI-sceptici aanvankelijk dachten. Volgens recent onderzoek, zo schrijven Frank en Sullivan, heeft circa een op de vijf sterren een planeet in het gebied waar de temperatuur vloeibaar water toelaat; de zogenoemde bewoonbare zone.

Dat getal gebruiken ze vervolgens om beperkingen op te leggen aan het tweede, veel moeilijker in te schatten getal. Hun conclusie is dat, als we per se willen aannemen dat wij de enige technologische beschaving in het waarneembare heelal zijn, de kans dat er op een planeet leven ontstaat kleiner moet zijn dan 2,5 maal 10 tot de macht -24, oftewel: 2,5 biljoenste van een biljoenste. Dat is dus de waarde die je aanhangt als je pessimistisch bent over het voorkomen van andere technologische beschavingen in ons heelal, stellen de twee astronomen.

Zijn we alleen?

Vervolgens focussen Frank en Sullivan, net als Drake, op ons eigen stukje heelal: de Melkweg. (Fijn, want bij beschavingen buiten de Melkweg is de kans vrij miniem dat we er ooit op wat voor manier dan ook sporen van zullen vinden.) Hier is de conclusie van de twee wetenschappers: “Als de kans dat er op een planeet in de bewoonbare zone een technologische soort ontstaat groter is dan één op 60 miljard, is er waarschijnlijk in de geschiedenis van de Melkweg een andere technologische soort geweest.”

Toegegeven, heel diep is het artikel van Frank en Sullivan niet. Ook gaat het voorbij aan ‘details’ zoals de vraag of een planeet in de bewoonbare zone wel rots-achtig is, zoals de aarde. (Anders is de kans op leven zoals wij dat kennen toch wel een stuk kleiner.) Verder is het vooralsnog niet gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift; je kunt het dus beter zien als een ‘proefballonnetje’, dan als het resultaat van gedegen wetenschappelijk onderzoek.

Maar je kunt er in elk geval uit meenemen dat de onzekerheid in het antwoord op de vraag ‘zijn we alleen?’ nog maar voor een klein deel voor rekening van de sterrenkunde komt. We hebben inmiddels een aardig beeld van het aantal potentieel bewoonbare planeten, en dat aantal is best hoopgevend voor wie droomt van buitenaardse beschavingen.

Of op zo’n planeet ook echt leven ontstaat, en of dat leven vervolgens intelligent wordt en zich uiteindelijk ontwikkelt tot een technologische beschaving – dat blijft giswerk. Maar volgens Frank en Sullivan moet je best wel een pessimist zijn als je bij dat giswerk uitkomt op ‘sorry, we zijn toch écht alleen’.

Bronnen: ArXiv.org, MIT Technology Review

Beeld: NASA