De telescoop ALMA heeft scherpgesteld op de ster Mira A. En daaruit blijkt dat het oppervlak van deze rode reus woeliger is dan gedacht.

Oké, de foto bij dit bericht zal nooit groot op de pagina’s van een sterrenkundig koffietafelboek prijken; daar zijn de vele schitterende Hubble-platen toch echt een stuk geschikter voor. Maar interessant zijn deze waarnemingen wel. Sterrenkundigen hebben er namelijk uit af kunnen leiden dat op het oppervlak van de rechterster, Mira A, enorme explosies plaatsvinden, vergelijkbaar met de zonnevlammen waar onze zon mee te maken krijgt.

Dat Mira A ook last heeft van zonnevlammen (of dus eigenlijk Mira A-vlammen) ligt niet per se voor de hand. Het gaat hier namelijk om een rode reuzenster: een grote, zware, relatief koele ster. Onze zon is daarentegen een gele dwerg; een kleiner, lichter en heter type. Maar het lijkt er nu dus op dat dezelfde magnetische processen die op de zon tot explosies leiden ook plaatsvinden bij sterren die een flink maatje groter zijn.

Grootste resolutie

De ontdekking werd gedaan met ALMA, een verzameling van 66 radiotelescopen in de Chileense Atacamawoestijn. Deze samenwerkende schotels hebben een grotere resolutie naarmate ze verder uit elkaar staan. Onlangs is daarbij voor het eerst de maximale afstand en dus de grootste resolutie bereikt.

Astronomen richtten ALMA vervolgens op verschillende objecten, waaronder de dubbelster Mira, die bestaat uit de rode reus Mira A en de witte dwerg Mira B. Die twee staan ongeveer even ver van elkaar vandaan als de zon en Pluto – maar dat betekent niet dat ze elkaar met rust laten. Op de nieuwe ALMA-waarnemingen is beter dan ooit te zien dat er materiaal van de grotere ster door de ruimte naar zijn kleinere begeleider vloeit.

Onderstaande plaat laat dat proces zien, alsmede de vlammen op Mira A, maar laat je niet voor de gek houden: dit is een tekening. Voor echte beelden van spectaculaire ontploffingen op het oppervlak van een ster kunnen we voorlopig toch echt alleen bij onze eigen zon terecht.

Meer weten over ALMA? Lees onze reportage in KIJK 11/2014! En bekijk ook gelijk dit time-lapsefilmpje van de telescoop.

Bronnen: Astronomy & Astrophysics, Chalmers

Beeld: W. Vlemmings et al./ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Katja Lindblom/CC BY-NC-ND 4.0