Vandaag is bekendgemaakt dat de Nobelprijs voor de fysiologie of geneeskunde gaat naar een wetenschapper die belangrijk werk deed aan het biologische proces autofagie.

Vanaf vandaag zitten er heel wat wetenschappers nagels te bijten. Het is namelijk weer tijd voor de bekendmaking van de prestigieuze Nobelprijzen. De prijs voor de fysiologie of geneeskunde beet tegen het einde van de ochtend het spits af. De Japanse celbioloog Yoshinori Ohsumi was degene die dit keer op kon veren van zijn stoel. Hij ontdekte de onderliggende mechanismen van autofagie.

Eigen onderdelen vernietigen

Om te begrijpen wat autofagie is, ontleden we het woord eerst maar even. Het Griekse woord ‘auto’ betekent ‘zelf’ en ‘phagein’ wordt vertaald naar ‘eten’. Autofagie betekent dus het eten van jezelf. Onderzoekers hebben in de jaren ’60 voor het eerst waargenomen dat autofagie in een lichaam voorkomt.

Een cel kan zijn eigen onderdelen vernietigen door ze te omsluiten in zijn membraan en ze te vervoeren naar de lysosomen. Enzymen in deze blaasjes breken de onderdelen af. Je kunt dus zeggen dat de cellen hun eigen hebben en houden consumeren.

Belangrijk voor mensen

Op het moment dat de autofagie werd waargenomen was Ohsumi 15 jaar. Maar in de jaren ’90, toen hij midden 40 was, wisten wetenschappers nog steeds niet heel veel over de mechanismen die ten grondslag lagen aan het biologische proces. Maar de celbioloog bracht daar verandering in. Door onderzoek te doen naar gistcellen, ontdekte hij voor het eerst welke genen essentieel zijn voor autofagie.

Het proces bleek te worden geregeld door heel wat eiwitten en eiwitcomplexen die elk een eigen taakje hadden binnen de autofagie. Al snel na deze ontdekking werd duidelijk dat vrijwel identieke mechanismen ten grondslag lagen aan autofagie in ons eigen lichaam en dat het proces dus ook voor mensen heel belangrijk is.

Autofagie kan er namelijk voor zorgen dat er heel snel energie wordt vrijgemaakt om cellen weer op te bouwen. Ook zorgt het proces ervoor dat bacteriën en virussen snel kunnen worden geëlimineerd na een infectie en speelt het zelfs een rol bij de ontwikkeling van een embryo. Kortom: een belangrijke prijs voor een belangrijke ontdekking. Gefeliciteerd Ohsumi!

Bronnen: J. Cell Biol., Nobelprize.org