‘s Werelds grootste koraalrif heeft in het verleden al vijf keer flink in de problemen gezeten, maar is daar van hersteld. Is het Great Barrier Reef veerkrachtiger dan we denken?
Het is al vaak genoeg gezegd en geschreven dat het slecht gaat met het koraal. De beelden op televisie van kilometers dood koraal liegen er ook niet om. Maar bekijk je het op de lange termijn, dan wordt duidelijk dat koraal al veel vaker klappen te verduren heeft gekregen.
Zo ook het Great Barrier Reef (GBR), hebben onderzoekers van de Universiteit van Sydney ontdekt. Het rif heeft namelijk in de afgelopen 30.000 jaar vijf keer flink in het nauw gezeten, maar is daar wel elke keer bovenop gekomen. Is dit goed nieuws voor het enorme koraalrif of ligt het toch genuanceerder?
Rifkernen
Tien jaar lang hebben de onderzoekers het GBR bestudeerd door gefossiliseerde rifkernen – die de geschiedenis van het koraalrif goed weergeven – te verzamelen van 16 verschillende locaties. Ze analyseerden de datering, geomorfologische, sedimentologische en biologische gegevens van de monsters.
Zo kwamen ze tot de conclusie dat het rif in de afgelopen 30.000 jaar al vijf keer flink in de problemen heeft gezeten, maar dat het zich ook elke keer heeft hersteld van abrupte milieuveranderingen – zoals stijging van de zeespiegel en verandering van de temperatuur in zee.
Vijf sterfgevallen
De eerste twee grootschalige sterftes vonden 30.000 en 22.000 jaar geleden plaats toen de zeespiegel drastisch daalde, waarbij het dieptepunt 118 meter lager kwam te liggen dan het nu is. Hierdoor raakten delen van het rif blootgesteld aan de lucht, waardoor ze stierven. Toch probeerde het rif de klap op te vangen door meer richting zee te bewegen.
Het tegenovergestelde gebeurde 17.000 en 13.000 jaar geleden toen de zeespiegel juist heel snel steeg als gevolg van smeltende ijskappen door opwarming van de aarde. Grote delen van het GBR stierven toen, omdat ze niet genoeg zonlicht gekregen zo diep op de zeebodem. Toen verplaatste het rif zich juist weer richting het land.
Het laatste sterfgeval vond ongeveer 10.000 jaar geleden plaats, maar was niet het gevolg van een verandering in zeeniveau. In plaats daarvan ontdekte het team dat de dood het gevolg was van een enorme toename van het sediment, waardoor de waterkwaliteit daalde.
Veerkrachtig?
Toch heeft het GBR zich goed staande weten te houden, concluderen de onderzoekers. En dat allemaal dankzij het feit dat koraal zich kan verplaatsen – zo’n 0,2 tot 1,5 meter per jaar. “Dit gedrag van riffen (dat ze ‘op en neer schuiven’ door de geologische tijd) is bekend van riffen over de hele wereld”, mailt tropisch marien bioloog Mark Vermeij (Universiteit van Amsterdam).
Maar hoe veerkrachtig het GBR ook is, de onderzoekers geloven niet dat het ‘verdedigingsmechanisme’ (wat eigenlijk gewoon natuurlijk gedrag is van koraallarven) genoeg zal zijn om het rif deze keer te redden. Die natuurlijke verschuivingen van de zee vinden langzaam plaats, waardoor het koraal voldoende tijd heeft om zich aan te passen en te migreren. “Maar het gaat om de snelheid waarmee het nu gebeurt”, zegt marien bioloog Erik Meesters (Wageningen Marine Research). “Die ligt veel hoger dan wat we zien in geologische data.”
Vermeij: “Wat er de laatste tijd gebeurt bij het GBR (onder andere bleaching) speelt op kortere en meer recente tijdschalen waarin een hoop zaken zijn veranderd ten opzichte van vroeger. Omdat het ‘herstel’ in het verleden onder andere omstandigheden heeft plaats gevonden kun je dus niet nu aannemen dat een soortgelijk herstel zal plaatsvinden.”
Plat koraalrif
Meesters: “Het is ook weer niet zo dat al het koraal verdwijnt (er zijn meer dan 600 soorten), maar de koraalriffen zoals wij ze zien en waar hele volksstammen van afhankelijk zijn voor inkomen of voedsel zouden wel eens kunnen verdwijnen.”
“Wat wij zien in ons onderzoek is dat koralen die echt bijdragen aan de driedimensionale structuur van een koraalrif langzaam maar zeker aan het verdwijnen zijn om plaats te maken voor kleinere snelgroeiende meer opportunistische soorten”, mailt hij. “Het gevolg is een koraalrif dat platter is met minder structuur waardoor het de kracht van de golven minder zal breken en minder vis zal herbergen”. Met alle gevolgen van dien.
Het onderzoek is gepubliceerd in Nature Geoscience.
Bronnen: Nature Geoscience, New Atlas, The Scientist
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!