Afgelopen zaterdag is op de Gravitational Wave Physics and Astronomy Workshop in Amerika bekendgemaakt dat er weer botsingen van zwarte gaten zijn ontdekt.

14 september 2015 is een memorabele dag voor astronomen. Op die dag heeft het Amerikaanse experiment Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory (LIGO) immers zwaartekrachts- of gravitatiegolven waargenomen. Daarmee was voor het eerst direct bewijs gevonden voor een verschijnsel dat Einstein zo’n honderd jaar geleden al voorspelde, vanuit zijn algemene relativiteitstheorie. Bovendien leverde de vondst een Nobelprijs op.

Nu, ruim drie jaar later, staat de teller van waargenomen gravitatiegolven op elf. Wetenschappers hebben namelijk onlangs bekendgemaakt dat de LIGO-detector in Amerika en de Virgo-detector in Italië vier nieuwe botsingen van zwarte gaten hebben waargenomen.

Lees ook: Gravitatiegolven voor het eerst direct waargenomen

Rimpelingen

Een zwaartekrachtsgolf is een rimpeling in de ruimtetijd die bijvoorbeeld ontstaat wanneer twee zware astronomische objecten om elkaar heen bewegen, of wanneer twee zwarte gaten samengaan. Vervolgens reist zo’n golf met de lichtsnelheid vanuit de bron naar buiten toe, zoals kringen zich over het oppervlak van een vijver verspreiden als je er een steen in hebt gegooid.

Verste en zwaarste

Inmiddels hebben LIGO en Virgo in totaal zwaartekrachtsgolven gemeten van het versmelten van tien paar zwarte gaten en van de versmelting van twee neutronensterren. De vier zwaartekrachtsgolven die op de conferentie in Amerika bekend zijn gemaakt, zijn vorig jaar gedetecteerd op 29 juli, 9, 18 en 23 augustus. De events heten daarom ook GW170729 (gravitational wave 29 juli 2017), GW170809, GW170818 en GW170823, respectievelijk.

Bij de vier nieuwe metingen zit ook het verste signaal van elkaar opslokkende zwarte gaten dat ooit is gemeten. De golf is afkomstig van een botsing die op een afstand van zo’n vijf miljard lichtjaar van de aarde heeft plaatsgevonden.

Het ging hierbij ook nog eens om de samensmelting van het zwaarste paar zwarte gaten ooit gemeten. De black holes hadden samen een massa dat 85 maal de massa van de zon was. Bij die botsing werd de energie van vijf zonsmassa’s omgezet in trillingen van ruimte en tijd. En die signalen zijn op 29 juli 2017 gedetecteerd door LIGO/Virgo.

Samenwerken

Op 1 augustus 2017 sloot de Europese Virgo-detector zich aan bij de twee LIGO-detectors. Het netwerk was nog geen vier weken bezig met zijn waarnemingsrun of er waren al vijf nieuwe zwaartekrachtsgolven gemeten. In maart 2019 gaan de twee experimenten opnieuw een samenwerking aan met een hogere gevoeligheid. Wie weet wat er dan weer voor moois wordt opgemerkt?

Bronnen: Nikhef, De Volkskrant

Beeld: Virgo

Nu in onze webshop: de KIJK-scheurkalender 2019! Deze staat vol intrigerende feiten, leuke quotes, en elke dag een ‘verjaardag’: van een bijzonder persoon of een opmerkelijke gebeurtenis. Bestel de scheurkalender hier.