Zijn zwarte mensen per definitie dommer dan hun witte soortgenoten? Natuurlijk niet, zegt Ronald Veldhuizen. Toch doet deze mythe vandaag de dag nog altijd de ronde.
Hij kan er naar fluiten, zijn eretitels. Die pakte de universiteit onlangs af van de 90-jarige Nobelprijswinnaar en mede-DNA-ontdekker James Watson. De reden: Watson zei “somber over de toekomst van Afrika” te denken, omdat zwarte mensen “niet dezelfde intelligentie” hebben “als wij”, witte mensen dus. Wat Watson betreft zit de inferieure hersencapaciteit bij zwarte mensen in het DNA gebakken.
Nu is de hoogbejaarde Watson misschien een reliek uit het verleden, maar IQ-racisme vermomd als wetenschap kan op frisse steun rekenen. Zo blijken partijleden van Thierry Baudets Forum voor Democratie het idee geregeld aan te hangen, net als veel white supremacists in het Amerika van Donald Trump.
Dág kloof
Maar bewijs voor een zwarte domheidsaanleg is er niet. Natuurlijk is intelligentie net zoals lichaamslengte of oogkleur deels erfelijk. Maar dat iets erfelijk is, wil niet automatisch zeggen dat elk verschil tussen twee groepen door de genen komt. Een klassiek voorbeeld: zaai plantjes op een droge akker of een natte, en op beide akkers groeit het ene plantje door aanleg iets langer of korter. Maar op de gezonde akker zullen álle plantjes gemiddeld beter groeien dan die op de stoffige akker. Ondanks de aangeboren verschillen bepaalt de omgeving dus de gemiddelde lengtekloof tussen de twee groepen plantjes.
Zo werkt het ook met de IQ-kloof. De kansarme omgeving waarin zwarte mensen vaker opgroeien dan witte, betekent slechte toegang tot goed onderwijs en gezond voedsel – waarvan bekend is dat het meer dan tien IQ-punten kan kosten. Ruim voldoende om de Amerikaanse IQ-kloof tussen zwart en wit te verklaren, die jarenlang om en nabij de vijftien punten lag. Nu Afro-Amerikanen steeds vaker toegang krijgen tot beter onderwijs, is die geslonken naar tien punten. Zwarte kinderen die in een wit adoptiegezin terechtkomen, halen uiteindelijk tot wel achttien IQ-punten meer dan hun broers of zussen die achterblijven. Dág kloof.
Racisme
Althans: gemiddeld blijft er een mini-kloof van ongeveer één IQ-punt onverklaard. Precies die marge zie je de aanleg-aanhangers opzoeken. Ze speculeren dat dit verschil wel genetisch móét zijn. Dat is nou diepgeworteld racisme: ook de laatste strohalm aangrijpen om vast te houden aan de eigen superioriteit.
Deze column verscheen eerder in KIJK 5/2019.
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!