Een bewering waar we graag in willen geloven: lachen is gezond. Helaas maakt onze mythbuster Ronald Veldhuizen ook met dat idee korte metten.
Lach en gij zult langer leven. Althans, dat beweren heel wat gezondheidsgoeroes. Mensen “met hiv en kanker” die vaker lachen en daarom een beter humeur hebben, zouden bijvoorbeeld beter reageren op medicijnen, aldus verkenjegeest.com. Want lachen “versterkt het immuunsysteem” en “verlaagt stresshormonen”, iets dat overigens ook valt terug te lezen in goedbedoelde blogs en artikelen van GezondheidsNet of Plus Magazine.
Gezwets
Het klinkt geloofwaardig, met al die verwijzingen naar onze afweer en hormonen. En er zijn ook heus wel wetenschappelijke studies die weleens wat voorzichtige verbanden tussen lachen en gezondheid leggen. Maar stellen dat je langer leeft van lachen omdat het je superstressbestendig maakt, je tegen ernstige ziektes beschermt of wonden geneest: dat is toch echt flauwekul.
In 2010 juichte de pers even, toen uit een wetenschappelijk onderzoek zou blijken dat Amerikaanse honkballers uit de jaren vijftig die op hun spelersfoto’s overtuigend glimlachend hadden geposeerd, jaren langer leefden dan hun ietwat knorrig kijkende collega’s. Maar toen kwam in 2017 de Duitse psycholoog Michael Dufner op het idee om deze studie eens grondig over te doen. Vooral de glimlach bekeek hij beter: met twee keer zoveel spelersfoto’s uit dezelfde periode controleerde Dufner met gezichtsexperts, amateurs én computeralgoritmen of de spelers ware blijdschap uitstraalden of niet. Het resultaat laat geen spaan heel van het eerste onderzoek: de lach van de honkballers hield geen enkel verband met hun sterfleeftijd.
Ironische mythe
Kanker valt helaas ook niet weg te lachen, al leek dat in vroeg onderzoek wel zo te zijn. Kankerpatiënten met een goed humeur leefden in die eerste studies vaak langer. Maar, zo ontdekten wetenschappers later, als je een mildere vorm van kanker hebt, is de ellende beter te overzien en hebben mensen sowieso langer te leven. Dat is goed voor het humeur. Beter onderzoek, dat rekening houdt met de prognose, laat geen eenduidig overlevingsvoordeel van lachen of een positieve instelling zien, schrijft de psycholoog James Coyne in meerdere overzichtsstudies.
Tóch denken dat lachen wonderen verricht, vinden medische organisaties gevaarlijk. Ze waarschuwen voor heftige schuldgevoelens bij mensen die ziek worden: was ik wel positief genoeg? Daar zit ook de ironie van de mythe. Natuurlijk ontspant lachen. Maar als het een verplichte opdracht wordt waar je leven van afhangt, dan is de lol er wel af.
Deze column verscheen eerder in KIJK 8/2019.
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!