Een van deze twee dieren is een giftige slang. De andere is een onschuldige pad. Zie jij het verschil?
Om niet ten prooi te vallen aan roofdieren, halen sommige beesten werkelijk alles uit de kast. Zo past deze bladstaartgekko zich aan de bast van de boom aan om niet op te vallen en zijn ook octopussen masters of disguise.
Maar een schutkleur hebben, is niet de enige manier om te ontsnappen aan de klauwen of tanden van een hongerige carnivoor. Je kunt je als prooi ook voordoen als een gevaarlijk beest en dan blijven roofdieren ook wel uit de buurt. Van deze laatste truc heeft de Congolese reuzenpad (Sclerophrys channingi) een handje, ontdekte een team wetenschappers onlangs.
Lees ook:
Eerste keer
De Congolese reuzenpad wordt zo groot als een hand en komt voor in Centraal-Afrika. Het reptiel zou voor een hoop vogels en slangen een stevige maaltijd kunnen zijn, ware het niet dat het de dans ontspringt met een slimme truc: als de pad in gevaar is, bootst hij het uiterlijk na van de gabonadder, een van de giftigste slangen in Centraal-Afrika.
Veel dieren imiteren gevaarlijke dieren om te voorkomen dat ze worden opgegeten, een list die ook wel mimicry van Bates wordt genoemd. “Een voorbeeld van dit soort mimicry in Europa is de adderringslang (Natrix maura), die op de rug een zigzag-tekening heeft die aan een adder (Vipera berus) doet denken”, mailt amfibie-expert Pim Arntzen van Naturalis Biodiversity Center. “De eerste is niet giftig en de tweede is dat wel. De ringslang doet er zijn voordeel mee dat mogelijke predatoren een adder in hem zien.”
Sommige vlinders (waaronder Limenitis archippus) doen ook aan Batesiaanse mimicry, die zijn bijvoorbeeld gekleurd als de giftige monarchvlinders. Maar onderzoekers van de University of Texas, El Paso hebben nu voor het eerst een pad bestudeerd die een slang nadoet.
De kleur en vorm van de pad komen niet exact overeen. Toch zullen de meeste roofdieren de pad vermijden, omdat een foutje dodelijk kan zijn. © Eli Greenbaum
Batesiaanse mimicry
Op de foto is te zien hoe de kleur, vorm, vlekken en zelfs ongewoon gladde huid van de pad op die van de kop van een gabonadder lijken. Verder hebben herpetologen (biologen die reptielen en amfibieën bestuderen) de pad een geluid horen maken dat vergelijkbaar is met het sissende geluid dat de adder maakt voor hij toeslaat.
“Onze studie is gebaseerd op tien jaar veldwerk en op directe observaties gedaan door onderzoekers. We zijn ervan overtuigd dat dit een voorbeeld is van Batesiaanse mimicry, waarbij een onschadelijke soort roofdieren vermijdt door zich voor te doen als een gevaarlijke of giftige”, zegt hoofdonderzoeker Eli Greenbaum in een verklaring.
Toeval?
Herpetoloog Philippe Kok van de Vrije Universiteit Brussel vindt de nabootsing van de reuzenpad erg interessant. Natuurlijk is er nog de mogelijkheid dat het vergelijkbare kleurenpatroon toeval is. Beide dieren bevatten namelijk schutkleuren waardoor ze in vegetatie moeilijk te zien zijn. “Maar wat me verbaast,” mailt Kok, “is dat het sissende geluid van de pad vergelijkbaar is met geluid van de gabonadder. Dat suggereert inderdaad dat nabootsing hier een rol speelt.”
“De onderzoekers hebben naast hun eigen materiaal ook uitgebreid de collecties van natuurhistorische musea gebruikt – goed dat die er zijn!”, zegt Arntzen. “Het is ook van belang de verspreidingsgebieden van beide deelnemende soorten afdoende te documenteren, want waar beide soorten niet samen voorkomen, houdt het op. Maar in dit geval valt, zo concluderen de auteurs, het verspreidingsgebied van de pad binnen dat van de slang.”
Bioakoestiek
Toch wijst Kok nog wel op een aantal zaken dat de onderzoekers beter hadden kunnen doen. “Ze hadden het geluid van de pad en de slang moeten opnemen en vergelijken met behulp van bioakoestische software. Nu beweren de wetenschappers dat de geluiden overeenkomen, maar daar hebben ze geen bewijs voor.”
“Verder zou ik plasticinemodellen hebben gebruikt om te testen of het kleurenpatroon inderdaad roofdieren afschrikt. Een paar modellen beschilder je dan met het patroon van de reuzenpad (en dus de adderkop) en een paar geef je een effen, bruine kleur. Dan kun je vervolgens testen of een van de modellen minder wordt aangevallen dan de andere.”
Bronnen: Journal of Natural History, Science Magazine, IFLScience
Beeld: Eli Greenbaum
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!