Welke boodschap verbergt die klei-envelop? Wat zit er in die smeltkroezen? De CT-scanner helpt archeologen bij hun zoektocht naar antwoorden op dit soort vragen.

Baby’s zijn dol op rammelaars – en in de Romeinse tijd was dat niet anders. Dat bleek nog eens in de jaren twintig van de vorige eeuw, toen archeologen net buiten het Groningse plaatsje Ezinge een simpele citroenvormige rammelaar van klei vonden. Sindsdien was het de vraag wat er binnenin die rammelaar zat. Steentjes? Stukjes porselein? Wat rammelde daar toch zo? Vorig jaar kwam ineens het verlossende antwoord, nadat het speelgoed door een micro-CT-scanner was gehaald.

De CT-scanner kennen we als medisch apparaat. Met behulp van röntgenstraling maakt het driedimensionale plaatjes van bijvoorbeeld botten, borst, hart of hersenen. Maar de laatste paar jaar wordt computertomografie (CT) ook buiten het ziekenhuis ingezet. Bijvoorbeeld in de archeologie. “Het is eigenlijk een onmisbare tool aan het worden in ons vakgebied”, zegt Dominique Ngan-Tillard, de geoingenieur van de TU Delft die de Romeinse rammelaar doorlichtte. Wat ze toen ontdekte? “Binnenin zitten vijf kleiballetjes. Ook zijn er details te zien die ons meer vertellen over hoe de rammelaar is gemaakt.” Mysterie opgelost.

Dit is het begin van het artikel ‘Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet’ te vinden in KIJK 3/2020. Deze editie ligt in de winkel vanaf 20 februari tot en met 18 maart.

Meer informatie:

• TU Delft: Micro-CT scanner ontrafelt prehistorische verrassingseieren
• Archeologie Online: CT-scans leggen mummies bloot
• Computed Tomography – Special Applications: CT scanning in Archeology (pdf)

Tekst: Marysa van den Berg

Openingsbeeld: Frank Auperlé/TU Delft

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!