Veel wetenschappers werken zich een slag in de rondte om iets te ontwikkelen dat de mensheid ten goede moet komen. Soms draven ze daarbij door en gebeuren er dingen die niet door de beugel kunnen. Maar hun uitvinding kan ook in verkeerde handen terechtkomen en misbruikt worden. In beide gevallen is er later vaak sprake van diep berouw.

Heb je het over wetenschappers met spijt, dan valt al gauw de naam Alfred Nobel. De Zweedse chemicus vond zo’n 150 jaar geleden het dynamiet uit; een handige springstof voor onder andere de mijnbouw en bij het aanleggen van wegen, zo bedacht hij. En inderdaad, dynamiet (zie rechtsonder de verpakking ervan) werd erg populair.

Maar het explosief bleek ook bijzonder gewild in de wapenindustrie. Nobel verdiende er een fortuin aan. Hij kwam tot inkeer toen in 1888 zijn broer Ludvig stierf. Een Franse krant bracht het foutieve bericht dat Alfred – die al jaren in Parijs woonde – overleden was en omschreef hem als ‘handelaar in de dood’. Tot die tijd koesterde hij de overtuiging dat dynamiet oorlogen kon bekorten en dat hij dus juist een vredelievende uitvinding had gedaan.

Nobels mening over zijn bijdrage aan de vooruitgang veranderde zelfs zo radicaal dat hij zijn testament aan liet passen. Van zijn totale nalatenschap van 31 miljoen Zweedse kronen – zo’n 174 miljoen in hedendaagse euro’s – ging 94 procent naar een stichting die elk jaar op zijn sterfdag (10 december) vijf prijzen moest uitreiken aan “hen die in het afgelopen jaar van het grootste nut zijn geweest voor de mensheid”. De Nobelprijzen waren geboren.

Dit is een voorbeeld uit het kaderverhaal ‘Wetenschappers met wroeging’ te vinden in KIJK 8/2020. Deze editie ligt in de winkel vanaf 23 juli tot en met 19 augustus.

Meer informatie:

• Time: Creator of Lethal Injection Method: ‘I Don’t See Anything That Is More Humane’
• The Guardian: ‘It’s problematic’: inventor of US lethal injection reveals death penalty doubts
• The Atlantic: ‘I’ve Created a Monster!’ On the Regrets of Inventors
• NRC: Levenslang stotteren na wetenschappelijk experiment
• KIJK: Waarom de Nobelprijzen niet veranderen
• KIJK: Spijt hebben maakt niet gelukkig

Openingsbeeld: Tomas Eriksson/CC BY-SA 3.0

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!