Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Beelden van een zeldzame inktvis bij het Great Barrier Reef zetten de wetenschappelijke wereld op zijn kop, omdat het beestje ondersteboven lijkt te zwemmen.
Tijdens een van de tochten met een op afstand bestuurde onderzeeër (ROV) bij het Great Barrier Reef kwamen onderzoekers van Schmidt Ocean Institute een vreemd sigaarvormig voorwerp tegen. Dichterbij gekomen zagen ze wat het was: een rechtop in de waterkolom zwevende inktvis.
Toen ze op Twitter vroegen om welke soort het ging, kwamen er al snel ongelovige reacties van experts: “Dit zouden wel eens de eerste beelden kunnen zijn van een levende Spirula” (hoewel ook gelijkenissen met de Swedish cook van de Muppets populair waren). De raadselachtige hoofdrolspeler van dit filmpje geeft nu mogelijk iets van zijn geheimen prijs.
Lees ook:
Posthoreninktvis
Dit tienarmige inktvisje (Spirula spirula, in het Nederlands posthoreninktvis genoemd) kan zo’n 5 centimeter groot worden en leeft in tropische oceanen op 100 tot 1000 meter diepte. Het diertje is zelf nog nooit levend in het wild gefilmd, toch kun je zijn inwendige skelet regelmatig op het strand tegenkomen. Het is een spiraalvormige schelp met meerdere luchtkamers die het weekdier drijfvermogen geeft onder water. Als de inktvis sterft, zweeft zijn gedraaide lichte kalkskeletje naar het wateroppervlak waarna het vaak aanspoelt.
“Het schelpje van de Spirula is wereldberoemd”, vertelt bioloog Auke-Florian Hiemstra van Naturalis. “Het spoelt vaak aan op tropische stranden en wordt heel soms zelfs in Nederland aangetroffen. Het blad van de Nederlandse Malacologische Vereniging is er zelfs naar vernoemd. Des te vreemder is het dat we van het beest zelf nog maar zo weinig weten.”
Spannende aliens
De posthoreninktvis is een toevallige bijvangst van het team van het Schmidt Ocean Institute dat gisteren bekendmaakte een nieuw 500 meter hoog koraalrif te hebben ontdekt bij het Great Barrier Reef. De Spirula is uniek in zijn soort en samen met zijn zeldzame voorkomen is de wetenschappelijke ophef over het filmpje al verklaarbaar.
Ook Hiemstra is erg enthousiast: “We zoeken naar aliens op andere bollen in ons universum, maar de spannendste aliens vinden we onder onze voeten”, zegt hij. “Nog maar 3 procent van de diepzee is bekend dus ik vind het geweldig dat ik leef in de tijd dat we de diepzee ontdekken.” Maar het filmpje is ook om een andere reden bijzonder.
Ondersteboven
De hoofdrolspeler van dit filmpje drijft verticaal in het water met zijn kop naar boven. En dat is vreemd, want de gedraaide schelp die het dier laat drijven, zit dan onderaan zijn lijf. Je zou verwachten dat hij juist omgekeerd moet zwemmen omdat zijn kop zwaarder is dan zijn onderkant.
In de meeste beschrijvingen van de Spirula staat dan ook dat ze met hun kop omlaag zwemmen. De exemplaren die in aquaria worden gehouden, doen dat blijkbaar ook. Waarom doet onze filmster dat dan niet in het wild?
Dwaallicht
Een mogelijke verklaring hiervoor lost meteen een ander raadsel op. Want vlakbij de schelp heeft de posthoreninktvis een fotofoor op zijn lichaam, een lichtgevend orgaan. Prooidieren in de diepzee gebruiken vaker licht als camouflage om op te gaan in hun omgeving. Als je midden op zee omhoog richting het oppervlakte kijkt is het lichter dan wanneer je omlaag, richting de bodem, kijkt. Roofdieren kijken daarom omhoog om de silhouetten van hun prooien te kunnen zien afsteken tegen de lichtere achtergrond.
Het lampje van de Spirula kan zijn omtrekken voor een aanvaller onzichtbaar maken, maar daarvoor moet het wel aan de onderkant van zijn lijf zitten. Als hij met zijn kop omlaag zou zwemmen, heeft het dwaallicht geen nut. In ieder geval geeft dit op beeld gevangen exemplaar in een paar minuten tijd de marien biologen maandenlang stof tot nadenken. Hiemstra hoopt daarom op nog meer ontmoetingen met dit dier uit de diepzee.
Bronnen: ScienceAlert, Tree of Life web