Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De drie sterren blijken een uur nodig te hebben om een rondje om hun as te maken. Dat is zo snel dat het de dwergen haast fataal wordt.
Bruine dwergen zijn de buitenbeentjes onder de hemellichamen. Ze zijn te groot om planeten te zijn, maar hebben weer niet voldoende massa om de nucleaire fusies van waterstof in hun kern te onderhouden die typerend zijn voor ‘echte’ sterren.
Maar dat betekent niet dat deze ‘mislukte sterren’ niet interessant zijn. Integendeel – onlangs ontdekten astronomen drie bruine dwergsterren die razendsnel om hun eigen as draaien. Met pakweg 350.000 kilometer per uur, zo schrijven de onderzoekers in vakblad Astronomical Journal, houdt hun relatief zwakke zwaartekracht de sterren amper bij elkaar. Nooit eerder vonden astronomen bruine dwergsterren die de omwenteling zo snel maken.
Lees ook:
Rond en rond
Het drietal sterren – die voor nu enkel nog hun veelcijferige, wetenschappelijke namen dragen – werd gespot door NASA’s Spitzer-ruimtetelescoop. Met de krachtige blikken van Gemini-noord en de Magellan-telescoop in Chili wisten de onderzoekers vervolgens met de dopplermethode het torenhoge tempo van de omwentelingen van de bruine dwergen te meten.
De drie ‘mislukte sterren’ blijken met een snelheid van grofweg 350.000 kilometer per uur (bij de evenaar) om hun as te tollen. Daarmee hebben ze er met een uurtje een omwenteling op zitten. Dat is tienmaal zo snel als we van bruine dwergen gewend zijn. Ter vergelijking: Jupiter doet er bijna tien uur over, en onze zon (een gele dwerg) heeft voor zo’n rondje gemiddeld bijna een maand de tijd nodig.
“Als deze sterren nog sneller zouden draaien, zouden ze uit elkaar getrokken worden”
Sterrenkundige Ignas Snellen (Universiteit Leiden)
Snelheidslimiet
“Een mooi resultaat”, vindt sterrenkundige Ignas Snellen (Universiteit Leiden), niet betrokken bij het onderzoek. “Deze bruine dwergen draaien zo snel dat ze waarschijnlijk dicht tegen hun maximale snelheid aanzitten. Nog sneller, en ze zouden door de middelpuntvliedende kracht (ook wel centrifugale kracht genoemd, red.) uit elkaar getrokken worden.”
De duizelingwekkende snelheid dreigt de dwergsterren, die met een relatief lage zwaartekracht bij elkaar gehouden worden, uiteen te trekken. Een soort snelheidslimiet dus, stellen de onderzoekers.
Wat dit drietal tot snelheidsduivels gemaakt heeft, is nog niet duidelijk. Snellen hoopt dat vervolgonderzoek dat zal uitwijzen. “Het zou heel interessant zijn om te achterhalen waarom deze bruine dwergsterren zoveel sneller om hun as draaien dan alle andere bekende bruine dwergen”, besluit de sterrenkundige.
Bronnen: The Astronomical Journal, NOIRLab, EurekAlert!
Beeld: NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva