Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Bomen in de stad koelen tot vier keer beter dan een betonvlakte of zelfs een grasveld, blijkt uit onderzoek naar stadstemperaturen door heel Europa.
Nu het net lekker fris wordt buiten is de timing van het nieuws misschien niet ideaal, maar volgens atmosfeer- en klimaatonderzoeker Jonas Schwaab van de ETH Zürich moeten we nadenken over de hittegolven van de komende zomers. In wetenschapsblad Nature Communications laten Schwaab en collega’s zien dat je die hittegolven in de stad het beste doorkomt onder de bomen. Een beetje een open deur misschien, maar Schwaab en consorten zijn een van de eersten die dit koeleffect grondig in kaart brengen.
Lees ook:
Twaalf graden verschil
Schwaab en collega’s gebruikten voor hun onderzoek een combinatie van temperatuurmetingen met satellieten en informatie over de inrichting van steden door heel Europa. “Zo’n systematische vergelijking van beplanting en stadstemperaturen over het hele continent was nog niet gedaan”, vertelt Schwaab in een interview. Uit zijn werk blijkt een duidelijk verschil tussen de oppervlaktetemperatuur van wijken met veel bomen en met meer open ruimtes.
Volgens de Zwitserse onderzoekers kan het onder de bladeren van een stadsboom door verdamping van water wel 12 graden Celsius koeler zijn dan op een grasveldje of betonvlakte. Tenminste, als die boom in een Noord- of Midden-Europese stad staat. In Zuid-Europa scheelt het maar maximaal 4 graden tussen ruimtes met bomen of open gras of beton.
“Het grote verschil tussen verschillende regio’s komt door hoeveel water er in de bodem zit”, legt Schwaab uit. “In Centraal-Europa is de grond natter dan in het zuiden – je hebt daar lagere temperaturen en meer neerslag in de zomer.” Bomen in die regio’s kunnen daardoor meer water opnemen en verdampen, en dat scheelt flink in de oppervlaktetemperatuur. “In Zuid-Europa is het juist droger, en de bomen zijn daarop aangepast: ze transpireren minder.”
Aanpassing
We moeten dus bomen planten om onze steden leefbaar te houden tijdens de opwarming van de aarde? Schwaab is niet tegen zulke maatregelen om ons aan te passen aan klimaatverandering, maar waarschuwt dat we er ook geen wonderen van moeten verwachten. “We gaan vrijwel zeker meer hittegolven meemaken door de opwarming van de aarde. Stadsbomen kunnen daar maar een fractie van compenseren. En we zien in ons onderzoek ook dat het koeleffect op de warmste, droogste dagen in het Middellandse Zeegebied kleiner is dan tijdens mildere dagen. Als het in de rest van Europa warmer en droger wordt, neemt waarschijnlijk ook daar het koeleffect van bomen af.”
Schaduw
Ook al zijn bomen geen wonderpil tegen hittegolven, extra groen in onze steden kan zeker geen kwaad. “In het droge zuiden geven bomen misschien minder verdamping en verkoeling dan in het natte noorden”, bevestigt water- en klimaatexpert Ryan Teuling van de Universiteit Wageningen. “Maar ze zorgen nog steeds voor koelte door de schaduw van hun bladeren. Dat effect zie je niet met deze meetmethode – dan zou je echt onder de bomen moeten kijken.”
Teuling ziet wel degelijk brood in bomen om steden leefbaarder te maken tijdens hittegolven: “Ik zou ze dan vooral in voetgangersgebieden plaatsen in plaats van langs wegen.” Steden als Barcelona nemen zulk advies serieus: in een Masterplan Bomen wil de stad zichzelf de komende decennia vergroenen en verkoelen.
Bomen zijn lang niet de enige manier om steden koel te houden in een warmer klimaat: Nobelprijswinnaar Steve Chu stelde bijvoorbeeld voor om daken reflecterend wit te verven, weet Teuling. Dat houdt huizen (of UPS-busjes) koeler. De aarde zelf wordt er niet minder warm door. Aardwetenschapper Schwaab geeft om die reden ook college aan de architecten van de ETH Zürich: “Zij gaan de steden van de toekomst ontwerpen, dus ik vind het belangrijk om hen uit te leggen hoe je steden in kunt richten op klimaatverandering.”
Bronnen: Nature Communications, Ryan Teuling
Beeld: iStock/Getty Images