Dubai: van vissersdorp tot megastad

KIJK-redactie

13 september 2022 09:00

Dubai

[ADVERTORIAL]

Dubai is een van de zeven staatjes die samen de Verenigde Arabische Emiraten vormen. Het emiraat zelf is iets kleiner dan Noord-Brabant, maar trekt normaal gesproken meer dan 16 miljoen toeristen per jaar. En die vergapen zich daar onder meer aan architectonische pareltjes.

Rond 1833 trokken achthonderd leden van de Bani Yas na een stammenstrijd weg uit Abu Dhabi. Ze gingen naar het zuiden, waar ze zich uiteindelijk vestigden bij de monding van de Khor Dubai, een zoutwaterkreek. De meeste stamleden waren parelvissers en dat beroep bleek in het gebied zo succesvol dat de stam floreerde.

De haven zorgde voor een gestage aanvoer van vis en parels, de handel kwam op gang, de economie groeide en in 1930 had Dubai al 20.000 inwoners. De echte boost moest toen nog komen. Dat gebeurde in de jaren zestig, toen 170 kilometer voor de kust het eerste olieveld, Fateh, werd ontdekt.

Al snel volgden er meer en op het hoogtepunt in 1991 produceerde Dubai 410.000 vaten olie per dag. De toenmalige leider Sjeik Rashid bin Saeed Al Maktoum besefte heel goed dat die voorraad eindig was. En dus investeerde hij Dubai’s oliedollars onder meer in het moderniseren van de stad, die daarmee uit moest groeien tot een toeristische trekpleister en een plek waar bedrijven, expats en investeerders zich graag wilden vestigen. Met succes, want Dubai, waar ongeveer 3 miljoen mensen wonen, is een stad met heel bijzondere bouwwerken. We zetten er zes voor je op een rijtje.

1) Museum of the Future

Sjeik Mohammed bin Rashid Al Maktoum, de emir van Dubai en vice-president van de Verenigde Arabische Emiraten, noemde het Museum of the Future ooit het mooiste gebouw ter wereld. De sjeik is misschien wat bevooroordeeld, maar het is ook werkelijk een heel bijzonder bouwwerk. Het staat in het financiële district van Dubai en werd in februari van dit jaar geopend. Binnen, deels in de heuvel onder de bijzondere opbouw, vind je allerlei tentoonstellingen die te maken hebben met innovatieve en futuristische ideeën, diensten en producten. Drie verdiepingen zijn gewijd aan de ontwikkeling van hulpbronnen uit de ruimte, ecosystemen en bio-engineering, en gezondheid en welzijn. Op de andere verdiepingen vind je technologieën die grote toekomstige uitdagingen tackelen op gebieden als gezondheid, drinkwatervoorziening, voedsel, vervoer en energie.

De torusvormige opbouw bestaat uit 1024 composietpanelen, bekleed met roestvast staal. In de ‘ramen’ zijn Arabische tekens te herkennen. Samen vormen die drie citaten van de emir van Dubai: “We zullen geen honderden jaren leven, maar we kunnen iets creëren dat honderden jaren zal bestaan.” “De toekomst is voor hen die haar kunnen bedenken, ontwerpen en bouwen. De toekomst wacht niet, de toekomst kan vandaag worden ontworpen en gebouwd.” En tot slot: “Het geheim van de vernieuwing van het leven, de ontwikkeling van de beschaving en de vooruitgang van de mensheid ligt in één woord: innovatie.”

Museum of the Future
© CLEMENTINE MARTINI

2) Megawokkel

Rond de Dubai Marina, de nogal fraaie jachthaven van de stad, staan tientallen wolkenkrabbers, hotels, appartementen en winkels. Het meest bijzondere gebouw is misschien wel de Cayan Tower, die tussen de onderste en de bovenste woonlaag een draai van 90 graden maakt. Om dat voor elkaar te krijgen, werd elke verdieping 1,2 graden gedraaid ten opzichte van die eronder. En uiteindelijk stond er, een jaar of zeven na het begin van de bouw, een fraaie megawokkel van 306 meter, afgewerkt met titanium gevelplaten en daarachter onder meer 495 luxe appartementen.

Magdy Ibrahim, universitair docent architectuur aan de Abu Dhabi-universiteit, was korte tijd betrokken bij de bouw van de Cayan Tower. Hij zei daarover in een interview: “Het ontwerp is erg lastig, omdat de draaiing voor torsie zorgt. Doordat ze anders worden belast dan normaal, proberen de stalen balken en de kolommen als het ware terug te draaien. Dat vereist een zeer zorgvuldig en constructief ingewikkeld ontwerp.” En kennelijk is het gelukt zo’n ontwerp te bedenken.

Cayan Tower
© CAYAN GROUP

3) The Dubai Frame

Het komt niet vaak voor dat een lijst zelf ook een plaatje is. Maar dat geldt zeker voor The Frame. ThyssenKrupp, een van de grootste liftbedrijven ter wereld, schreef jaren geleden een internationale ontwerpwedstrijd uit. Deelnemers over de hele wereld werd gevraagd om na te denken over een bouwwerk dat symbool zou staan voor ‘het nieuwe gezicht van Dubai’. Er kwamen 926 voorstellen binnen, maar de winnaar van de ThyssenKrupp Elevator International Award was Donis, een architectenbureau met vestigingen in Nederland en Mexico.

De gedachtegang van ontwerper Fernando Donis: de stad zit al vol symboliek. Dus als je ‘het nieuwe gezicht van Dubai’ wilt benadrukken, kun je dat het beste doen door de stad zelf te laten zien. En dat leidde tot The Frame, een ruim 150 meter hoge en 95,5 meter brede schilderijlijst aan de ingang van het fraaie Zabeel Park.

The Dubai Frame – opgetrokken met 2000 ton staal, aluminium, 2900 vierkante meter gelaagd glas en 9900 kubieke meter gewapend beton – werd in 2018 geopend. Als je aan de ene kant staat, zie je het moderne Dubai in de omlijsting, en van de andere kant de oudere delen van de stad. Vanaf het sky deck bovenin The Frame zie je het allemaal: de oude stad (de Deira), de Perzische Golf, de zandduinen van de Arabische woestijn en de torenflats rondom Dubai Marina.

The Dubai Frame
© KARIM SAHIB/AFP/ANP

4) Palmeilanden

je aan Dubai, dan denk je aan de palmeilanden die er voor de kust zijn aangelegd. Als eerste rees Palm Jumeirah boven de Arabische Golf uit. Vijf jaar later, in 2006, werd een begin gemaakt met een groter kunstmatig eiland: Palm Jebel Ali. Het plan was om ten noorden daarvan een nóg grotere palm op te spuiten, Palm Deira, maar de financiële crisis van 2007 en 2008 gooide, net als bij Jebel Ali, roet in het eten. Inmiddels is het plan voor Deira aangepast en wordt het geen palm, maar een groep van vier eilanden die samen nog eens 40 kilometer kustlijn en 21 kilometer strand aan Dubai gaan toevoegen. En vorig jaar juli kondigde de Dubaise bouwgigant Nakheel aan dat de bouw van villa’s op Jebel Ali wordt hervat.

Op Palm Jumeirah wonen inmiddels meer dan 10.000 mensen. Via een monorail rij je helemaal door de stam – langs de winkelcentra, appartementen en waterparken – naar het enorme Atlantis Hotel op de dijk rond de ‘top van de boom’.

Alle eilanden hebben overigens een Nederlands- Belgisch tintje. De basis ervan werd gelegd door de Nederlandse baggeraars Van Oord en Boskalis en hun Belgische ‘ concullega’ Jan de Nul.

Palm Jumeirah in Dubai
© CITY OF DUBAI

5) 360 graden schoonheid

Wereldtentoonstellingen, World Expo’s geheten, worden al sinds 1851 gehouden. Het idee erachter is dat landen zo een beeld kunnen geven van hun economische, sociale, culturele en technische ontwikkelingen. Expo 2020 werd door meer dan 24 miljoen mensen bezocht. Dubai heeft nu besloten het terrein om te bouwen tot Expo City Dubai, een milieuvriendelijke, door technologie gedreven stad van de toekomst die op 1 oktober open gaat.

De meeste wereldtentoonstellingen leveren iconische bouwwerken op, zoals de Eiffeltoren in Parijs of het Atomium in Brussel. De Expo 2020 is daarop geen uitzondering. In het midden van het 283 hectare grote terrein staat Al Wasl Plaza, een koepel van 130 meter breed en 67,5 meter hoog.

De dome is opgebouwd met zo’n 13,6 kilometer staal dat bij elkaar 2544 ton weegt, en doet aan de binnenkant dienst als een 360-graden laserprojectiescherm. 242 lasersystemen projecteren van binnenuit tegen de koepel, maar de lasershow is ook van de buitenkant te zien. De naam is overigens goed gekozen. Al Wasl betekent namelijk ‘verbinding’ en het prachtige gebouw verbindt dan ook de drie thematische delen op het terrein: duurzaamheid, mobiliteit en kansen. Al Wasl Plaza wordt er wat ons betreft eentje voor de eeuwigheid.

Al Wasl Plaza in Dubai
© MIKE KRÜGER/CC BY-SA 4.0

6) De trots van Dubai

De skyline van Dubai wordt gekenmerkt door allerlei hoge gebouwen (zie: foto bovenaan dit artikel). Maar eentje steekt er bovenuit: de Burj Khalifa, met 828 meter het hoogste gebouw ter wereld. Zo’n kolos zet je niet zomaar even neer, vooral ook omdat de bodem voornamelijk uit zandsteen bestaat. Daarom werden er voor het begin van de bouw in 2004 maar liefst 194 betonnen palen – elk met een middellijn van 1,5 meter en een lengte van 43 meter – de grond in gedreven. Daarbovenop werd een enorme plaat gestort van 45.000 kubieke meter gewapend beton, genoeg om het gebouw met een totaal gewicht van 450 miljoen kilo te kunnen dragen.

Alle getallen die je bij de bouw van ‘de Burj’ kunt noemen zijn giga. 330.000 kubieke meter beton in totaal, 39.000 ton wapening, 22 miljoen manuren, 24.348 ramen (bij elkaar goed voor 174.000 vierkante meter glas)… En ga zo maar door. Overigens brak de Burj, die in 2010 werd geopend, niet alleen het hoogterecord. In het bouwwerk zit onder meer ook de hoogste moskee ter wereld (158e verdieping), het hoogste zwembad (76e verdieping) en het hoogste uitkijkplatform (124e verdieping). Kortom: Als je in de buurt bent, ga dan vooral even kijken.

Beeld: DEEJPILOT/GETTY IMAGES