“Ik heb een paar niet representatieve proeven gedaan en ik kom telkens tot dezelfde conclusie”, mailt KIJK-lezer Theo Vonk. Volgens hem oefent de ene zijde van de magneet meer kracht uit dan de andere. Merkwaardig, vindt hij. “De enige verklaring die ik hiervoor kan bedenken, is dat het aardmagnetisme de kracht van de magneet beïnvloedt.”

Dat is inderdaad merkwaardig en het kan niet kloppen: de twee polen van een magneet horen even hard aan een stuk ijzer te trekken. Vanwaar dan het verschil dat bij die proeven werd gevonden? Het aardmagnetisme kan het niet zijn: dat is duizend tot tienduizend keer zwakker dan dat van een gewone magneet. Bovendien kun je dat gemakkelijk aantonen door de oriëntatie van een magneet ten opzichte van het noorden te veranderen. Dan zou ineens de andere pool sterker moeten zijn.

Lees ook:

• Hoe weet een auto dat het regent?
• Waarom verlicht de zon niet het hele heelal?
• Hoelang duurt een astronomisch jaar?

Verschillende polen

De oplossing moet liggen in het feit dat de polen van de gebruikte magneet niet helemaal identiek van vorm zijn. Daardoor is het patroon van de denkbeeldige magnetische krachtlijnen die van de noordpool naar de zuidpool lopen (de magnetische ‘veldsterkte’), ook niet helemaal hetzelfde. De kracht die een magneet uitoefent op een stuk ijzer wordt namelijk niet bepaald door de veldsterkte zelf, maar door de mate waarin die veldsterkte verandert met de plaats, ofwel de gradiënt van de veldsterkte. Daardoor wordt een stuk ijzer automatisch getrokken naar de plaats waar de gradiënt van de veldsterkte het grootst is.

Als de polen van de magneet niet helemaal identiek zijn, zal het verloop van de veldsterkte – en de gradiënt ervan – ook niet identiek zijn, en zullen de krachten eveneens ietsje verschillen. Vergelijk het met een knikker en twee even diepe kuiltjes. Als het ene kuiltje steiler afloopt dan het andere, zal de knikker de grootste kracht ondervinden op de wand van het steilste kuiltje.

Deze vraag kon je vinden in KIJK 10/2022.

Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze nieuwste special geven we antwoord op 197 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem eenvoudig en snel via onderstaande knop.

Tekst: Jo Hermans

Beeld: 123RF