Onderzoek wijst uit dat baby’s al na acht maanden een gevoel van rechtvaardigheid ontwikkelen.
Ons gevoel voor rechtvaardigheid is een belangrijk wapen tegen antisociaal gedrag: het beschermt ons mensen, die in groepen leven en sociale relaties onderhouden, tegen uitbuiting en misleiding. Maar dit gevoel is niet aangeboren. Of toch wel?
J. Kiley Hamlin, psycholoog aan de Universiteit van British Columbia, kwam erachter dat vijf maanden oude baby’s vinden dat het beter is om je altijd aardig op te stellen tegenover anderen. Zij maken hierbij geen onderscheid tussen goede en slechte personen. Een bewonderenswaardige eigenschap die hen helaas vatbaar maakt voor uitbuiting, zeker als die houding standhoudt op volwassen leeftijd.
Maar deze van nature sociale insteek wordt later enigszins genuanceerd door een gevoel van rechtvaardigheid. Vandaar dat Hamlin haar onderzoek herhaalde met zowel vijf als acht maanden oude baby’s. Zij voerde voor hen een poppenshow op waarin poppen moeite hadden een doos open te krijgen en hierbij werden geholpen of tegengewerkt door een andere pop. Deze tweede pop ging vervolgens aan de slag met een balspelletje, maar verloor zijn bal, waarna een derde pop de mogelijk had deze terug te geven of juist helemaal van hem af te pakken.
Zoals verwacht stonden baby’s van vijf maanden unaniem achter de pop die de bal teruggaf. Maar voor de acht maanden oude baby’s was dit niet zo vanzelfsprekend. Zij lieten hun beslissing afhangen van het eerdere gedrag van de spelende pop. Had deze geholpen om de doos open te krijgen, dan wilden zij dat hij de bal terugkreeg. Had de spelende pop zich echter eerder slecht gedragen en niet geholpen om de doos open te krijgen, dan wilden de baby’s juist niet dat de bal aan hem werd teruggegeven.
Ergens tussen de vijf en acht maanden ontstaat er bij baby’s dus al een primair gevoel van rechtvaardigheid. Baby’s ontwikkelen dit en gaan al zeer snel zelf straffen en belonen zoals het hen goeddunkt. Zo bleek uit een vervolgstudie van Hamlin dat negentien en drieëntwintig maanden oude baby’s zelf al snoep afstonden aan goede poppen of afpakten van slechte poppen. Hoewel dit gedrag deels ook is aangeleerd, lijkt de vroege leeftijd waarop de rechtvaardigheid zich voor het eerst laat zien erop te wijzen dat het waarschijnlijk al is aangeboren.
Bronnen: PNAS, ScienceDirect, LiveScience
Beeld: mollypop/CC BY 2.0