‘Verloren’ vogelsoort na 20 jaar weer gespot in Congo

Babette Weller

22 februari 2024 15:00

geelkuifhelmklauwier

De geelkuifhelmklauwier (Prionops alberti) voor het eerst gefotografeerd in de Democratische Republiek Congo. Beeld: Matt Brady/University of Texas at El Paso.

De geelkuifhelmklauwier werd 20 jaar lang niet gespot in de Congolese bossen. Mede door boskapping en klimaatverandering vreesden experts voor het uitsterven van de vogelsoort. Maar nu, na een speurtocht van zes weken, is het zwart-gele vogeltje toch gespot.

Met een pikzwart lijfje en een felgele hanenkam schitterde de geelkuifhelmklauwier door de bossen van Congo. Maar of hij daar nog steeds ronddartelt, was niet zeker. Het vogeltje werd namelijk twee decennia nergens gezien. Experts vreesden voor zijn uitsterven. Na lange tijd betraden Amerikaanse en Congolese onderzoekers de afgelegen bossen opnieuw en na zes weken kwamen ze de spectaculaire soort tegen.

Lees ook:

Vrees voor uitsterven

Behalve dat hij er schitterend uitziet, was er over de geelkuifhelmklauwier niet veel bekend. Er was zelfs nog nooit een foto van gemaakt. Ornithologen wilden dan ook maar al te graag het vogeltje beter bestuderen. Maar door langdurige politieke instabiliteit en oorlog in Congo was een bezoek aan het land niet mogelijk. Prionops alberti was 20 jaar geleden voor het laatst gezien in de bossen van de Democratische Republiek Congo.

Jarenlang konden de onderzoekers niets betekenen. Ze vreesden voor het uitsterven van de vogelsoort. De bossen in het Itombwe-gebergte worden namelijk gekapt voor land- en mijnbouw. Hierdoor dreigt de klauwier zijn leefgebied te verliezen.

De vondst wekt hoop

Maar nu kregen ornithologen van de Universiteit van Texas een gouden kans om naar het oosten van Congo te gaan. Samen met Congolese onderzoekers speurden ze de bergbossen af, op zoek naar het vogeltje. In zes weken legden ze zo’n 120 kilometer af, en werden uiteindelijk beloond met een groep tetterende geelkuifhelmklauwieren. Ze wisten niet hoe snel ze foto’s moesten schieten.

“Het was spectaculair en uniek”, zegt Michael Harvey, een van de ornithologen van de onderzoeksgroep. Uiteindelijk vonden ze achttien vogels verspreid over drie plekken. “De vondst wekt hoop dat de soort nog steeds in redelijk gezonde populaties leeft in de bossen van deze regio.”

Behoud van het leefgebied

Maar dan is het wel belangrijk dat het leefgebied wordt beschermd. Nog steeds maakt het onderzoeksteam zich zorgen door de groei van land- en mijnbouw. Volgens de IUCN, het internationaal samenwerkingsverband voor natuurbehoud, zal in 2080 zo’n 90 procent van het verspreidingsgebied weg zijn.

Harvey is met zijn team en natuurbeschermingsorganisaties aan het bepalen welke inspanningen nodig zijn om de helmklauwier te beschermen.

Niet de enige ontdekking

De zoektocht bracht nóg een herontdekking op. In hetzelfde gebied vonden ze een donkerrood kikkertje dat zo klein is als een vingertop. Ongeveer 70 jaar geleden werd deze roodbuikpieperkikker voor het laatst gezien.

De roodbuikpiepkikker op een plantenblad.
De roodbuikpiepkikker (Arthroleptis hematogaster) wordt niet groter dan 2,5 centimeter. Beeld: Eli Greenbaum/The University of Texas at El Paso.

Dit gebeurt vaker: van de Noordzeehoutvis werd sinds 2008 gedacht dat hij was uitgestorven, maar dook toch eind vorig jaar weer op in de Noordzee. En ook een wilde bloem uit Ecuador werd na 40 jaar herontdekt tussen het Zuid-Amerikaanse nevelwoud.

Bronnen: The University of Texas at El Paso, IFLScience

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!