Bioloog en KIJK-columnist Freek Vonk vertelt hoe hij een nijlvaraan vangt – en daarbij in een gebied vol leeuwen belandt.
Tijdens opnames voor mijn tv-serie Freek op safari zijn we in Zambia op zoek naar leeuwen. Ik stap net onze jeep uit om vanaf een heuvel met een verrekijker de savanne af te speuren, als er ineens een varaan wegschiet. De nijlvaraan is in Zambia een van de meest voorkomende roofdieren. Deze grote hagedissen kunnen 2,5 meter lang worden en eten echt alles. Ze jagen op slangen en (kleinere) hagedissen, maar eten net zo makkelijk oude, meurende kadavers en eieren van krokodillen en vogels.
Ik ren achter de varaan aan, maar het vangen van zo’n beest is niet makkelijk. Nijlvaranen zijn snel en door hun staart naar links of rechts te zwiepen, kunnen ze vliegensvlug van richting veranderen. Veel makkelijker dan ik in elk geval. Maar na een paar flinke schuivers heb ik hem – en hij mij, want hij zet meteen zijn tanden in mijn onderarm. Wat niet pijnloos is, kan ik je vertellen. Gelukkig laat hij na enige tijd los en kan ik voor de camera uitleggen hoe gaaf ze zijn.
Eigenlijk zijn nijlvaranen voor de mens veel gevaarlijker dan krokodillen van dezelfde grootte. Naast hun grote tanden hebben ze namelijk vlijmscherpe klauwen met nagels van een paar centimeter lang, waarmee ze je helemaal kunnen openrijten als je ze wilt pakken. Ook kunnen ze met hun enorme staart gemene klappen uitdelen. En – zo hebben collega’s en ik een paar jaar geleden ontdekt en in Nature gepubliceerd – ze zijn giftig! Niet vanwege de bacteriën in hun bek, zoals vroeger altijd werd gedacht, maar omdat ze net als slangen gifklieren hebben. Gelukkig is het gif voor de mens niet zo gevaarlijk.
Terwijl ik met de nijlvaraan in mijn handen midden op de Afrikaanse savanne sta uit te leggen wat voor bijzonder dier het is, besef ik ineens dat ik tijdens mijn achtervolging toch wel erg ver van de auto ben weggelopen – in een gebied vol leeuwen. Soms neemt mijn enthousiasme het roer even over, maar gelukkig houdt de regisseur de omgeving goed in de gaten. We laten de varaan vrij, stappen de veilige jeep in en rijden verder de savanne in. Op naar het volgende avontuur.
Lees de column van Freek Vonk in elk nummer van KIJK!
Beeld: Studio 5982