Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Venus had ooit waarschijnlijk evenveel water als de aarde, maar dat is bijna allemaal verdwenen. Wetenschappers denken nu te weten waarom.
Met een gemiddelde temperatuur van 464 graden Celsius is het niet verassend dat Venus geen grote oceanen heeft. Toch zou je verwachten dat er dan wel waterdamp in de atmosfeer zou zitten, maar ook daar vind je het amper terug. Wetenschappers van de Universiteit van Colorado te Boulder (VS) denken nu te weten waarom onze buurplaneet zo kurkdroog is. Ze schrijven erover in het gerenommeerde tijdschrift Nature.
Lees ook:
- ‘Dag op Venus duurt 243,0226 aardse dagen’
- Wat zouden we merken van een botsing tussen Mercurius en Venus?
Venus was niet altijd een woestijn
Als je al het water op aarde eerlijk zou verdelen, krijg je een ‘oceaan’ van ruwweg 3 kilometer diep. Zou je hetzelfde doen op Venus, eindig je met een laagje van slechts 3 centimeter. Volgens Michael Chaffin, een van de onderzoekers, heeft Venus 100.000 keer minder water dan de aarde, ook al is de planeet ongeveer even groot en zwaar.
Maar Venus was niet altijd een woestijn. Wetenschappers vermoeden dat de planeet miljarden jaren geleden – tijdens het ontstaan – ongeveer evenveel water had als de aarde. Totdat op een gegeven moment de concentratie koolstofdioxide in de dikke atmosfeer enorm toenam. Dit leidde tot het sterkste broeikaseffect in het zonnestelsel.
Beroofd van waterstof
Doordat Venus dichter bij de zon staat dan de aarde, was het er sowieso al warm, maar het broeikaseffect zorgde pas echt voor helse temperaturen. Venus is bijvoorbeeld zelfs warmer dan Mercurius, de planeet die het dichtst bij de zon staat.
De gangbare theorie is dat hierdoor al het water op de planeet is verdampt en in de atmosfeer terecht kwam. Uv-straling splitste vervolgens de waterdampmoleculen en de lichte waterstofatomen konden daardoor ontsnappen naar de ruimte – waardoor Venus werd beroofd van een van de twee componenten van water.
Onstabiel molecuul
Toch kan dit volgens de onderzoekers niet helemaal verklaren waarom Venus zo ongelooflijk droog is. Chaffin: “Vergelijk het met een waterflesje. Als ik die zou leeggooien, blijven er altijd een paar druppels over.” Maar op Venus zijn ook bijna alle restdruppels verdwenen.
Om te ontrafelen hoe ook die zijn verdwenen, bouwden de onderzoekers computermodellen die zo veel mogelijk chemische reacties in de dikke atmosfeer van Venus simuleerden. Daaruit bleek dat het molecuul HCO+ (dat bestaat uit waterstof, koolstof en zuurstof) de meest waarschijnlijke verklaring is voor het waterverlies.
Dit molecuul ontstaat in de hoge atmosfeer van veel planeten doordat water mixt met koolstofdioxide. Vorig jaar schreven Chaffin en collega’s al dat HCO+ waarschijnlijk voor een groot deel verantwoordelijk is voor het waterverlies van Mars.
Ook op Venus wordt dit elektrisch geladen molecuul geproduceerd, maar het overleeft er niet lang. Elektronen in de atmosfeer splitsen het namelijk in twee. Bij dat proces vliegt het waterstofatoom weg, en dat kan zelfs de ruimte in ontsnappen. Net als bij de splitsing door uv-straling, wordt de planeet zo beroofd van een water-ingrediënt.
HCO+ nog nooit gemeten op Venus
Deze theorie komt wel met een probleempje. Er is namelijk veel HCO+ nodig om al dat water te laten verdwijnen, maar wetenschappers hebben het nog nooit aangetroffen rond Venus. Volgens Chaffin en collega’s komt dat doordat er nog nooit naar is gezocht.
Hoewel er tientallen missies naar Mars zijn georganiseerd, zijn er veel minder ruimteschepen naar Venus afgereisd. En de paar die dat hebben gedaan, droegen geen instrumenten die HCO+ konden detecteren. Rond 2030 gaat NASA’s DAVINCI-missie de atmosfeer van Venus bestuderen, maar ook die zal vooralsnog geen HCO+ meten.
Chaffin en collega’s schrijven dat zulke metingen wel nodig zijn, anders blijft hun theorie voorlopig precies dat, een theorie.
Bronnen: Nature, University of Colorado Boulder via EurekAlert!
Openingsbeeld: NASA/JPL