Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Hout met FSC-keurmerk is afkomstig van bossen die bijdragen aan het behoud van biodiversiteit en ernstig bedreigde diersoorten in Afrikaanse bossen.
“Bossen zijn misschien wel ons kostbaarste bezit”, luidt de tekst op de webpagina van non-profitorganisatie Forest Stewardship Council. “Een bron van biodiversiteit en onmisbaar voor een stabiel klimaat. Al bijna dertig jaar is het de missie van FSC om bossen te herstellen en te beschermen.”
Als consument kun je in bouwmarkten kiezen uit vele soorten hout. Sommige daarvan beschikken over een FSC-keurmerk; dat zou beloven dat het hout afkomstig is uit tropische regenwouden die de biodiversiteit verbeteren.
Maar wat betekenen die beloftes precies? En hebben ze daadwerkelijk effect op de biodiversiteit, of is het nonsens? Na vijf jaar onderzoek toonden wetenschappers aan: de FSC-maatregelen zorgen inderdaad voor een grotere biodiversiteit én bescherming van bedreigde diersoorten.
Lees ook:
De keurmerkvoorwaarden van Forest Stewardship Council
Hoewel het tegenstrijdig klinkt, kan houtoogst er juist voor zorgen dat de tropische bossen blijven bestaan. De lokale bevolking moet geld verdienen. Dat kan via het verbouwen van soja en oliepalmen, maar om plaats te maken voor die plantages wordt het natuurgebied geheel vernietigd.
Als ze hun geld verdienen met duurzame houtkap, is dat niet het geval. De bomen groeien namelijk terug, en verder wordt het habitat van de dieren niet aangetast. Daardoor wordt biodiversiteit en de kwetsbare natuur behouden en worden bedreigde diersoorten beschermd.
Maar dan is het wel belangrijk dat stropers worden gestopt in hun illegale jacht naar wilde dieren. Forest Stewardship Council zet zich daarvoor in en verleent certificaten aan bosbeheerders die zich aan bepaalde voorwaarden houden, zoals het organiseren van anti-stroperijpatrouilles en controleposten op hoofdwegen. Daarnaast moeten de kleinere wegen worden gesloten, zodat stropers de bossen niet makkelijk kunnen bereiken.
Tropische regenwouden in Congo en Gabon
Inmiddels is het FSC-certificaat dertig jaar in gebruik, maar er was nog nooit een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd dat de effectiviteit ervan heeft gemeten. Voor consumenten en beleidsmakers is die kennis wel belangrijk, als zij het keurmerk wel of niet willen steunen.
Tijd dus voor een gedegen onderzoek, en dat werd vijf jaar geleden geïnitieerd door universitair docenten Marijke van Kuijk en Joeri Zwerts van de Universiteit Utrecht. Zij werkten samen met het Wereld Natuur Fonds en de Wildlife Conservation Society, en vormden een team van in totaal 260 onderzoekers.
In veertien Congolese en Gabonese bossen – waarvan de helft met FSC-certificaat – plaatsten ze camera’s met bewegingssensoren, die een foto schoten zodra ze beweging detecteerden. Zo’n dertig camera’s per bos leverden in drie maanden tijd bijna anderhalf miljoen foto’s van het tropische wildleven op.
Een flinke klus om te analyseren, maar na een aantal jaar hard werken werpt het nu zijn vruchten af. Het team maakte de berg aan data overzichtelijk door alle gespotte dieren onder te verdelen in gewichtsklassen.
Wat betreft de kleinste zoogdieren, zoals muizen en eekhoorns, was er geen opmerkelijk verschil te zien tussen de wel- en niet-gecertificeerde bossen. Maar voor grotere zoogdieren was dat er wel: in de gecertificeerde gebieden leefden twee tot drie keer meer diersoorten. Dit gold voor de gewichtsklasse van tien tot dertig kilogram (zoals antilopen), van dertig tot honderd kilogram (zoals luipaarden en chimpansees) en voor de allergrootste dieren van meer dan honderd kilogram (zoals gorilla’s en olifanten).
Invloed van de consument
Het team is enorm enthousiast over het duidelijke resultaat. “In FSC-gecertificeerde gebieden zijn er dankzij deze maatregelen meer grote en beschermde dieren, en loopt er bij elkaar opgeteld dus veel meer dierlijke biomassa rond. En dat heeft weer veel invloed op het ecosysteem”, vertelt Zwerts.
Dat is maar goed ook, want in totaal wordt 400 miljoen hectare op de wereld aan tropisch bos (ongeveer tien keer de oppervlakte van Duitsland) gebruikt voor de houtkap.
Als consument hebben we invloed op wat er in de tropische bossen aan de andere kant van de wereld gebeurt. En nu weten we hoe we onze negatieve impact op de biodiversiteit kunnen verminderen. Zwerts: “Door voor FSC-gecertificeerd hout te kiezen in de bouwmarkt, draag je bij aan de bescherming van prachtige en bedreigde diersoorten zoals bosolifanten.”
Bronnen: Nature, Universiteit Utrecht, WNF
Openingsbeeld: Robert Muckley/Getty Images