Op 7 juni 1954, vandaag precies zeventig jaar geleden, overleed Alan Turing. De Britse wiskundige werd bekend als het meesterbrein dat zijn land hielp de nazi’s te verslaan door hun gecodeerde boodschappen te ontcijferen. Maar datzelfde land zou hem genadeloos laten vallen omdat hij homoseksueel was.

Het is september 1938. Een net afgestudeerde jongeman meldt zich bij een Victoriaans landhuis 60 kilometer ten noorden van Londen. Dit voormalige buitenhuis van een rijke zakenman heeft sinds enkele maanden een nieuwe bestemming: het wordt gebruikt door het Britse ministerie van Defensie.

Wat ze er precies doen is een goed bewaard geheim. Net als de naam. Sommigen noemen het Station X, anderen verwijzen ernaar met de vreemde naam Kamer 47. Maar de wereld zal het huis en de bijgebouwen beter leren kennen als Bletchley Park, het hoofdkwartier van de Britse codebrekers.

Bletchley Park is de gloednieuwe locatie van de Government Code and Cypher School (GC&CS) van het Britse Rijk. De plek waar wiskundigen en andere knappe koppen proberen om de gecodeerde communicatie van andere staten te ontcijferen. Vooral Duitsland heeft in die jaren de grote belangstelling van de Britten. Het land wordt onder Adolf Hitler steeds machtiger en agressiever. Het lijkt slechts een kwestie van tijd voor beide landen met elkaar in oorlog raken.  

Lees ook:

• Waarom de Lancaster-bommenwerper in het IJsselmeer belandde (Update)
• 100 jaar geleden: Hitlers mislukte staatsgreep

Alan Turing kraakte de Enigma-code

Elektronische communicatie, zoals radioverbindingen in code, zal bij een dergelijk conflict meer dan ooit een sleutelrol spelen. Zo stuur je over lange afstanden troepen, vliegtuigen en marineschepen naar de juiste plek om de vijand een klap toe te brengen. Wie de codes van de andere partij kan kraken, zet daarmee een belangrijke stap richting de overwinning. Alleen is de Duitse versleuteling dankzij hun codeermachines zo goed, dat het ontcijferen van hun berichten haast een onmogelijke taak lijkt.  

De jongeman die in het najaar van 1938 over de oprijlaan naar de voordeur loopt, zal de geschiedenisboeken in gaan als het meesterbrein dat een belangrijke rol speelt bij het verslaan van de nazi’s: hij kraakt de beruchte Enigma-code van de Duitsers. Zijn naam is Alan Turing. De man die na een turbulent leven op 7 juni 1954 overlijdt – precies zeventig jaar geleden.

Dit is het begin van het artikel over Alan Turing. Het hele verhaal lees je in het dubbeldikke zomernummer van KIJK. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Tekst: Philip Dröge, historicus en journalist