Op 26 oktober 1977 ontving Ali Maow Maalin als laatste persoon ooit de diagnose pokken, veroorzaakt door het Variola-virus. 

De pokken plagen de mensheid al duizenden jaren en worden beschreven in vele oude culturen. Er zijn onder andere overblijfselen gevonden van door pokken veroorzaakte huidblaasjes in het gemummificeerde lichaam van Farao Ramses II uit 1200 voor Christus, en in zowel de Japanse als Indiase cultuur bestaan er goden die tegen de ziekte zouden moeten beschermen. Het was met recht een gevreesde ziekte, want door de eeuwen heen eisten de pokken miljoenen levens, met een piek in de middeleeuwen. 

Mensen die besmet raakten met het pokkenvirus kregen eerst last van koorts en zweren in hun mond. Later ontstonden de karakteristieke blaasjes over het hele lichaam. Dertig procent van de mensen met de ziekte kwam te overlijden. Overlevenden bleven zitten met littekens en raakten in ernstige gevallen blind.  

Voordat er een effectief vaccin was, gebruikten veel culturen een techniek genaamd variolatie. Hierbij werden de korsten van pokkenpatiënten verpoederd en ingebracht bij gezonde mensen via kleine sneetjes in de huid. Dit resulteerde in een mildere vorm van de ziekte en beschermde in veel gevallen tegen ernstige infecties, maar via deze methode kon de ziekte nog steeds worden verspreid. 

Meer Vandaag in…

• 23 oktober 1956: de start van de Hongaarse Opstand
• 24 oktober 1632: Antonie van Leeuwenhoek wordt geboren
• 25 oktober 1944: de eerste kamikaze-aanval van de Tweede Wereldoorlog

Vaccinatie 

In 1796 ontdekte arts Edward Jenner dat melkmeisjes die besmet waren met het koepokkenvirus, immuun waren voor pokken. Jenner gebruikte dit virus om de eerste succesvolle vaccinatie te ontwikkelen die hij, zeer gedurfd, voor het eerst testte op het acht jaar oude zoontje van zijn tuinman. Zijn eigen kinderen waren daarna pas aan de beurt. 

Europa en Noord-Amerika kregen de pokken rond het begin van de 20^e eeuw al goed onder controle dankzij nationale vaccinatieprogramma’s. In Afrika, Azië en Zuid-Amerika bleef de ziekte echter een terugkerend probleem. Het liep pas echt storm na de Tweede Wereldoorlog, mede dankzij de oprichting van Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in 1948. Er werden grootschalige vaccinatiecampagnes opgezet, waarbij elk pokkengeval zo snel mogelijk werd opgespoord en hun naasten direct werden gevaccineerd – een strategie die bekend staat als ringvaccinatie. 

Pijnlijke naald 

Gedurende de jaren zestig en zeventig daalde het aantal besmettingen met pokken gestaag. De laatste natuurlijke besmetting werd in oktober 1977 vastgesteld bij Ali Maow Maalin, een ziekenhuiskok uit Somalië die als vrijwilliger meehielp bij het vervoeren van poliovaccins. De datum waarop hij zijn pokkendiagnose kreeg, 26 oktober 1977, wordt gezien als het jubileum van het uitroeien van de pokken. Maalin werd in isolatie gezet en herstelde volledig van de ziekte. 

Door zijn werk was Maalin verplicht zich te laten vaccineren tegen de pokken, maar lange tijd was onduidelijk of hij daadwerkelijk het prikje had ontvangen. In een interview in 2007 biechtte hij op: had zich niet laten vaccineren tegen de pokken, omdat de naald er pijnlijk uitzag. Hij ging in de jaren negentig aan de slag als plaatselijke coördinator voor de WHO en heeft jarenlang gestreden voor het uitroeien van polio in Somalië, waar hij in 2008 in slaagde. In 2013 overleed Maalin aan malaria. 

Bronnen: CDC, WHO, World Economic Forum

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!