Vandaag in 1957: de Sovjet-Unie stuurt hondje Laika de ruimte in

Sterre Roosen

03 november 2024 07:00

Roemeense postzegel met Laika erop

Laika, afgebeeld op een Roemeense postzegel uit 1957. Beeld: Wikimedia.

Op 3 november 1957 lanceerde de Sovjet-Unie de Spoetnik 2, met hondje Laika aan boord.

In 1957 stuurde de Sovjet-Unie, een kleine maand na Spoetnik 1, hun tweede project de ruimte in. Terwijl bij Spoetnik 1 alleen simpele meetapparatuur aanwezig was, hadden de Russen ondertussen grotere ambities. Ze wilden als eerste een levend wezen de ruimte in brengen. Dat lukte: aan boord van Spoetnik 2 was Laika, een vuilnisbakkenrashondje afkomstig van de straten van Moskou.

Meer Vandaag in…

Spoetnik 2

Na het succes van Spoetnik 1 wilde de Sovjet-Unie snel een nieuwe prestatie neerzetten om onder andere de veertigste verjaardag van de Oktoberrevolutie, die op 7 november 1917 plaatsvond, te vieren. Alhoewel er al een betere, complexere satelliet in ontwikkeling was, zou die pas in december klaar zijn. Daarom werd besloten een eenvoudigere variant te ontwerpen voor een lancering in november. Hoofdingenieur Sergej Koroljov stelde voor een hond aan boord te zetten, en kreeg al snel zijn collega’s met zich mee.

Spoetnik 2, gebouwd in slechts enkele weken, werd voorzien van een zuurstofgenerator, ventilatoren, en voldoende hondenvoedsel voor een week. Ook bevatte het meetinstrumenten om Laika’s ademhaling en hartslag te monitoren. Twee spectrofotometers maakten metingen van de kosmische- en röntgenstraling in de ruimte.

Laika

Laika overleefde de missie niet, zoals van tevoren al werd verwacht. Nadat Spoetnik 2 in een baan om de aarde terechtkwam, zorgde een complicatie ervoor dat de ventilatoren niet goed werkten. Binnen enkele uren na de lancering overleed ze waarschijnlijk door oververhitting, een feit dat pas jaren na de missie met het publiek werd gedeeld. Daarvoor hield de Sovjet-Unie vol dat ze, voordat er een tekort aan zuurstof ontstond in het ruimtevoertuig, via vergiftigd eten geëuthanaseerd was.

De ingenieurs en technici waren zich bewust van het lot waar ze Laika mee op zadelden. Toch toonden ze op hun eigen manieren empathie voor het hondje. Zo brak een dierenarts protocol door haar vlak voor vertrek nog te voeren, en nam één van haar verzorgers haar een dagje mee naar huis.

Laika in een cockpit-prototype
Laika in een cockpit-prototype. Beeld: Wikimedia.

Wereldwijd ontstond enige oproer toen werd aangekondigd dat Laika mee zou gaan met deze fatale vlucht. Dierenrechtenorganisaties riepen mensen op om te protesteren bij ambassades van de Sovjet-Unie en organiseerden, nadat eenmaal bekend was dat het plan niet zou veranderen, een minuut stilte op elke dag dat Laika zich in de ruimte zou bevinden. Vandaag de dag wordt ze nog op meerdere manieren geëerd. Er staan standbeelden van de hond in Moskou en de Russische astronautische trainingsfaciliteit. Ook komt ze voor in films, boeken, gedichten en verschillende liedjes.

In 1998 sprak Oleg Gazenko, een van de wetenschappers verantwoordelijk voor de Spoetnik 2-missie, zich uit over Laika’s dood. Volgens hem had de missie niet genoeg kennis opgeleverd om het gebruik van een levend wezen te verantwoorden. “Hoe meer tijd er verstrijkt, hoe schuldiger ik me voel.”

Bronnen: National Geographic, Historiek, NASA, Britannica

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!