Door hersenactiviteit te meten bij mensen die bewust droomden, hebben Duitse wetenschappers de hersendelen gevonden die verantwoordelijk zijn voor het bewustzijn.

Weinig dieren zijn zich bewust van zichzelf op de manier dat mensen dat zijn. Honden en vissen herkennen hun eigen spiegelbeeld bijvoorbeeld niet, maar mensen wel. Wetenschappers aan het Max Planck-instituut voor psychiatrie hebben nu de delen van het brein gevonden die bijdragen aan het zelfbewustzijn door te kijken naar de hersenactiviteit van dromende mensen.

Voor dit onderzoek gebruikten Michael Czisch en collega’s personen die experts waren in bewust, ofwel lucide, dromen. “De algemene basisactiviteit van de hersenen is hetzelfde tijdens gewone dromen en lucide dromen”, zegt Czisch. “Maar bij lucide dromen schiet binnen een paar seconden de activiteit van delen van de hersenschors omhoog.”

Het voorste gedeelte van de hersenschors en een gedeelte net boven het achterhoofd, de precuneus, werden actief bij bewust dromen. Dat dit gebeurde, zagen de onderzoekers aan de toename van bloedtoevoer naar deze hersengebieden tijdens bewuste dromen. Hierdoor konden ze deze gebieden in verband brengen met het bewustzijn. De genoemde hersengedeeltes zijn overigens al eerder in verband gebracht met het evalueren van gedachten en gevoelens, zelfbeeld en zelfbeoordeling.

(Illustratie: Max Planck-instituut voor psychiatrie)

Droomsignalen

Om lucide dromen te kunnen onderscheiden van gewone, kregen de proefpersonen de opdracht met hun ogen van links naar rechts te bewegen en hun vuisten één voor één te ballen wanneer ze bewust waren. Het zou kunnen dat de zichtbare hersenactiviteit is beïnvloed door deze opdracht, maar de wetenschappers hadden een handvat nodig om bewuste dromen te kunnen onderscheiden.

In totaal waren er overigens slechts vier proefpersonen die lucide konden dromen, waarvan er eentje twee keer een bewuste droom heeft aangeven. Hierdoor is het onderzoek meer een case study geworden en moeten de resultaten nog worden bevestigd bij andere proefpersonen.

Bronnen: Sleep, Max-Planck-Gesellschaft via AlphaGalileo

Beeld: Daniel Schmid