We weten dat de huidige trend van klimaatverandering in Nederland tot een grotere kans op ‘extreem weer’ zal leiden. Denk hierbij aan droogte, hittegolven en zware neerslag, maar ook aan heftigere onweersbuien. Dat zit zo.
Onweer ontstaat als gevolg van verticale luchtstromingen in de atmosfeer. De zon warmt de lucht aan het aard- of zeeoppervlak op. Die lucht stijgt op, de koudere atmosfeer in. Onderweg koelt hij af, maar hij blijft lang warmer dan de omliggende lucht, die hogerop ook steeds kouder is. Omdat koude lucht minder waterdamp kan bevatten dan warme lucht, zullen zich waterdruppels en later ook ijskristallen vormen: er ontstaat een wolk.
De stijgende lucht neemt de plaats in van koudere lucht, die daardoor zal gaan dalen – vergelijkbaar met de bellen in een lavalamp. Hoe groter de temperatuurverschillen tussen het aard- of zeeoppervlak en de koudere hoge atmosfeer, des te sneller die verticale luchtstromingen in de atmosfeer zijn.
Lees ook:
- Vulkaanuitbarsting bij Tonga produceerde heftigste bliksemstorm ooit
- Kan blikseminslag een passagiersvliegtuig laten neerstorten?
Groot temperatuurverschil betekent heftige onweersbui
In een snelgroeiende onweerswolk condenseert nog meer waterdamp tot waterdruppels en ijskristallen. Sommige druppeltjes en kristallen zijn erg klein en worden naar boven geblazen, terwijl de grotere ijskristallen naar beneden vallen. Door botsingen tussen deze deeltjes worden ze elektrisch geladen, waarbij de positieve lading naar boven wordt vervoerd en de negatieve lading naar de basis van de wolk. Bliksem is eigenlijk een grote vonk die ontstaat als de basis van de wolk zich ontlaadt.
Als de lucht in de lage atmosfeer door klimaatverandering steeds warmer wordt, groeit het temperatuurverschil tussen de lagere en de hogere atmosfeer. De lucht onderin kan meer waterdamp bevatten, met als gevolg dat er meer vocht opstijgt en er een groter ladingsverschil binnen een wolk kan ontstaan. Die groeit daarmee eerder uit tot een onweerswolk. Door die grote temperatuurverschillen zijn de verticale luchtstromingen bovendien krachtiger, waardoor dit proces verder wordt versneld en de kans op intense onweersbuien eveneens toeneemt.
Deze vraag kon je vinden in KIJK 6-7/2024.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze nieuwe special geven we antwoord op 172 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Dennis Voeten
Beeld: Felix Mittermeier/Unsplash