Grootmoeders kippensoep, voedingssupplementen of gesnipperde uitjes tussen de tenen? Welke populaire middeltjes tegen verkoudheden en griepachtige symptomen zijn het proberen waard?

Nu het hoest- en snotterseizoen is begonnen, krijgen eeuwenoude huis-, tuin- en keukenremedies tegen verkoudheden een nieuw leven op Instagram en TikTok. Heel wat van de redmiddeltjes wachten echter nog steeds op definitief wetenschappelijk bewijs, als dat er al ooit komt.

1. Ui – volkswijsheid op Instagram

Uien en verkoudheden: ze hebben iets met elkaar. De claim dat een doorgesneden ui op het nachtkastje helpt bij een verkoudheid is evenwel niet gebaseerd op degelijk wetenschappelijk materiaal. Eeuwen geleden geloofde men dat de zwavelhoudende essentiële oliën uit rauwe, gesneden uien en knoflook de lucht zuiverden. Vandaag weten we dat uien niet op een of andere magische wijze ziektekiemen uit de lucht aantrekken en vervolgens vernietigen. Het tegenwoordig populaire instagramadvies om ‘s nachts gesnipperde uitjes in de sokken te dragen is op dezelfde volkswijsheid gebaseerd. De oliën zouden via de poriën van de voetzool de toxines uit het lichaam verwijderen en het herstelproces versnellen. Dat het lichaam zwavelcomponenten via de huid kan opnemen, is onjuist. In plaats van in je sokken, draai je die ui liever in een warme kop uiensoep zodat de ontstoken slijmvliezen in de neus tijdelijk wat verzachting krijgen.

2. Kippensoep – een deugddoend kommetje troost

Wetenschappers kwamen in 2000 op het idee om in een reageerbuis kippensoep in contact te brengen met neutrofielen, een bepaald type witte bloedcellen dat verantwoordelijk is voor verkoudheidssymptomen. Wat bleek? De kippensoep slaagde erin om de ontstekingen af te remmen. Een reageerbuis is natuurlijk geen mens. Uitspraken over het effect van kippensoep op luchtwegaandoeningen, een grootmoederstip die al dateert uit de 12e eeuw, kunnen we op basis daarvan dus niet doen. Deugd doet zo’n heet kommetje kippentroost in zakdoektijden zeker wel. Uit een ander onderzoek is immers gebleken dat het drinken van hete kippensoep meer helpt om neusslijm los te maken en de sinussen vrij te maken dan gewoon heet water, wellicht vanwege het aanwezige kippenaroma.

3. Vitamine C-supplement – onderzoek is controversieel

Volgens de Amerikaanse endocrinoloog en epidemioloog JoAnn Manson (Harvard Medical School), een wereldautoriteit op het vlak van vitaminesupplementen, is het onderzoek naar suppletie van vitamine C bij luchtwegaandoeningen controversieel. Sommige studies zeggen dat extra vitamine C een verkoudheid kan verzachten, andere studies tonen dat er geen effect is. Manson raadt standaard geen vitamine C-supplement aan voor de algemene bevolking in de strijd tegen verkoudheden. In het beste geval ben je misschien een dagje minder lang ziek, in het slechtste geval plas je je dure supplementen gewoon weer uit. Wat wel lijkt vast te staan, is dat mensen die vatbaarder zijn voor verkoudheden, zoals actieve topsporters, minder ziek worden van een verkoudheid als zij extra vitamine C innemen.

Manson benadrukt dat supplementen nooit als vervanging kunnen dienen voor een gevarieerd en gebalanceerd dieet. Vitamines, mineralen en fytonutriënten haal je in de eerste plaats uit voedsel in plaats van uit een pilletje omdat die stofjes altijd beter worden opgenomen via voeding. Liever een extra sinaasappel bij je ontbijt dan een vitamine C-supplement.

4. Vitamine D-supplement – meer is niet noodzakelijk beter

Vitamine D kwam tijdens de coronapandemie meermaals in de aandacht nadat was gebleken dat covidpatiënten beduidend lagere vitamine D-waarden vertoonden. Grootschalig onderzoek van JoAnn Manson suggereert dat een vitamine D-supplement mogelijk een gunstig effect heeft op het verloop van covid-19. Al waarschuwt de epidemioloog meteen dat vitamine D geen mirakeloplossing is in de strijd tegen virale infecties. De meeste gezonde mensen hoeven geen geld te spenderen aan een supplement. We hebben slechts een kleine hoeveelheid vitamine D nodig en ‘meer’ is niet noodzakelijk ‘beter’.

5. Zinksupplement – nog te weinig onderzoek

Zink zorgt voor een goed functionerend immuunsysteem tegen virussen en bacteriën. Toch raden de meeste experts geen zinksupplementen aan bij een verkoudheid wegens onvoldoende wetenschappelijke bewijs enerzijds en mogelijke bijwerkingen bij hoge dosissen, zoals maagklachten en hoofdpijn, anderzijds. Verkoudheidsklachten inruilen voor andere bijwerkingen is nogal onzinnig.

Maar om te concluderen dat zink helemaal niet in staat is om het immuunsysteem te helpen in de strijd tegen een virale infectie, is eveneens te kort door de bocht. Sommige onderzoeken suggereren dat zink kan voorkomen dat het verkoudheidsvirus zich bindt aan cellen in het lichaam en zichzelf kopieert, waardoor de duur van een ziekte mogelijk met zo’n twee dagen verkort. De Hoge Gezondheidsraad (HGR) in België raadt mensen met een hoog risico op infectie voor bijvoorbeeld covid-19 aan om preventief gedurende drie tot vier weken een supplement te nemen met matige dosissen (10 mg/dag).

6. Echinacea – tegenstrijdige resultaten

Supplementen op basis van het plantenextract echinacea zijn in overvloed op de markt. Veel mensen zweren bij het kruid ter preventie van luchtweginfecties en om klachten te verminderen bij acute infecties. Wetenschappelijke studies leveren echter tegenstrijdige resultaten op omdat de samenstelling van de preparaten vaak varieert. Daarnaast zou het de natuurlijke afweer kunnen verstoren. Meer kwalitatief onderzoek is nodig. Vooral de hoeveelheid van het actieve bestanddeel alkylamide lijkt cruciaal voor de significante antivirale werking. Daarvan kan de concentratie soms tot een honderdvoud verschillen. Helaas vind je dat niet terug op de verpakking. Kies voor een hoogwaardig gestandaardiseerd product uit de apotheek.

Dit artikel staat ook op de website van onze mediapartner Knack.

Tekst: Trui Engels

Beeld: Tero Vesalainen/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!