Verwering en erosie zijn twee natuurlijke processen die in belangrijke mate vorm geven aan een landschap. Hoewel ze vaak door elkaar worden gehaald en ook zeker met elkaar te maken hebben, werken ze op verschillende manieren.
Wat is verwering?
Verwering is het proces dat materiaal in de ondergrond afbreekt zonder dat per se te verplaatsen. Er zijn twee manieren waarop verwering kan plaatsvinden. Bij fysische verwering breken bijvoorbeeld rotsen door fysieke krachten. Denk hierbij aan water dat overdag in scheuren sijpelt, waarna het ’s nachts bevriest en uitzet. Door deze vorstverwering breekt de steen in kleine stukjes.
Chemische verwering treedt op wanneer gesteente of deeltjes in de bodem door chemische reacties veranderen. Zo kan regenwater zuren bevatten die harde kalksteen oplossen en zo geleidelijk spleten, grotten en afgeronde bergstructuren creëren.
Wat is erosie?
Terwijl verwering rotsen afbreekt, zorgt erosie voor het wegslijten en het transport van de afgebroken deeltjes. Wind, water of ijs brengen stukjes rots, zand en klei naar andere plekken. In droge gebieden zorgt de wind voor winderosie, waarbij zand en andere kleine deeltjes worden weggeblazen. In natte gebieden kunnen regen en rivieren materiaal soms over lange afstanden meevoeren. Gletsjers, die langzaam over het land schuiven, nemen alles, van fijne klei tot grote rotsblokken, mee in een proces dat bekend staat als glaciale erosie. Hierdoor zijn in de voorlaatste ijstijd keien van graniet uit Scandinavië naar Nederland vervoerd; de zogenoemde zwerfstenen.
Lees ook:
In Nederland
Hoewel je bij verwering en erosie nu misschien denkt aan ruige berglandschappen, komen deze processen haast overal voor. In Nederland zorgt regenwater ervoor dat zand en klei geleidelijk uiteenvallen (verwering), terwijl rivieren zoals de Rijn en de Maas deze losse deeltjes meenemen en stroomafwaarts afzetten (erosie). Ook langs de kust zien we dat wind en golven voortdurend zand verplaatsen en het landschap vormgeven.
Deze vraag kon je vinden in KIJK 11-12/2024.
Ook een vraag voor de rubriek ‘KIJK Antwoordt’? Mail hem naar info@kijkmagazine.nl. En in onze special geven we antwoord op 172 bijzondere, verrassende en boeiende vragen! Bestel hem hier! Of eenvoudig via de knop hieronder.
Tekst: Dennis Voeten
Beeld: Stanley Chen Xi/Getty Images