De huisstofmijt stamt af van een parasiet, claimt nieuw onderzoek. En daarmee zou het diertje een bekende biologische wet aan zijn spreekwoordelijke laars lappen.

Alsof de duvel ermee speelt. Net nu we in KIJK een artikel hebben over ‘omgekeerde evolutie’, dient een nieuw voorbeeld van dit controversiële verschijnsel zich aan: de huisstofmijt. Deze spinachtige evolueerde namelijk ooit van een op zichzelf levend diertje naar een parasiet, om vervolgens weer van parasiet in een op zichzelf levend diertje te veranderen. Dat claimt althans een team geleid door bioloog Pavel Klimov van de Universiteit van Michigan in het tijdschrift Systematic Biology.

In strijd met de wet

Klimov en collega’s gingen daarbij niet over één nacht ijs. Hun onderzoeksproject begon al in 2006 met het verzamelen van rond de zevenhonderd soorten mijten. Om die in handen te krijgen, contacteerden ze een hele waslijst aan buitenlandse vakgenoten. Daarnaast reisden ze zelf over de hele wereld om andere soorten persoonlijk bij elkaar te harken. Op basis van het DNA van deze soorten stelden ze vervolgens een stamboom op. Daarin blijkt de huisstofmijt af te stamt van parasitaire voorouders, die op hun beurt weer evolueerden uit niet-parasitaire soorten.

Deze terugkeer naar een niet-parasitaire levenswijze zou in strijd zijn met de Wet van Dollo. Die regel, in 1893 opgesteld door de Belgische paleontoloog Louis Dollo, luidt: “Een organisme keert nooit terug naar een voorgaande staat, zelfs niet als het zich opnieuw bevindt in leefomstandigheden die identiek zijn aan degene waarin het eerder leefde.” Maar, zoals je in KIJK 4/2013 kunt lezen: niet elk organisme lijkt zich daar iets van aan te trekken. Ook de huismijt dus niet, als we het nieuwe onderzoek mogen geloven.

Matrassen, tapijten en bankkussens

Vreemd is een diertje dat evolueert van parasiet naar niet-parasiet hoe dan ook. Een parasiet ontwikkelt doorgaans allerlei eigenschappen waarmee hij zo goed mogelijk kan profiteren van zijn gastheer, terwijl hij eigenschappen die hij nodig heeft om buiten een gastheer te overleven langzaamaan verliest.

De voorloper van de huisstofmijt lijkt echter in zijn gastheer een setje eigenschappen te hebben opgedaan waarmee hij ook kon overleven in de nestplaats van zijn gastheer (bijvoorbeeld een vogel of knaagdier). Daarbij zou het onder meer gaan om het ontwikkelen van een enzym dat het eiwit keratine kan verteren. Dat zou de mijt in staat hebben gesteld om huid, veren en andere overblijfselen in zo’n nest op te eten. Vanuit die nestplaatsen zou de mijt vervolgens zijn overgestapt naar onze woningen, waar hij zich nu ophoudt in matrassen, tapijten en bankkussens.

De KIJK-editie met het artikel over omgekeerde evolutie ligt in de winkel tot en met 4 april 2013. Dit nummer is ook zonder verzendkosten online te bestellen.

Bronnen: Systematic Biology, University of Michigan via Phys.org

Beeld: FDA via Wikipedia