Met Hawaiiaanse telescopen hebben sterrenkundigen een planeet gevonden die vrij door het heelal beweegt.
Een planeet is per definitie een hemellichaam in een baan rond een ster – zou je denken. Maar volgens recente schattingen zou ons sterrenstelsel, de Melkweg, weleens talloze zwerf- of weesplaneten kunnen bevatten: planeten die niet via de zwaartekracht aan een ster zijn gebonden, maar vrij door het heelal bewegen. Astronomen op Hawaii hebben nu zo’n ‘Lonely Planet’ gevonden en onderzocht.
Geen mislukte ster
De planeet, PSO J318.5-22 genaamd, bevindt zich op een afstand van circa 80 lichtjaar van de aarde, wat relatief dichtbij is te noemen. Hij weegt 6,5 keer zoveel als Jupiter, de grootste en zwaarste planeet van ons eigen zonnestelsel, en is naar planeetbegrippen piepjong: 12 miljoen jaar.
En, heel belangrijk: de nieuwe planeet komt op allerlei manieren overeen met eerder ontdekte gasplaneten die wél rond een ster bewegen. Hierdoor weten we vrij zeker dat het hier een echte planeet betreft en geen zogenoemde bruine dwerg: een mislukte ster die te licht is om in zijn binnenste aan kernfusie te doen.
Jonge Jupiter
Astronomen onder leiding van Michael Liu vonden de planeet tussen een enorme berg data, verzameld met de Hawaiiaanse telescoop Pan-STARRS. Daarna onderwierpen ze hem aan een nader onderzoek met behulp van andere telescopen op Hawaii.
Artist’s impression van de planeet.
Het feit dat de planeet vrij door het heelal zwerft, maakt hem makkelijk te bestuderen. Hij wordt namelijk niet ‘overstraald’ door het licht van een felle, nabije ster. Hierdoor kan PSO J318.5-22 ons meer gaan vertellen over hoe planeten als Jupiter tijdens hun jonge jaren in elkaar steken.
Niet de eerste
Het is overigens niet de eerste keer dat astronomen melding maken van de ontdekking van een (mogelijke) zwerfplaneet. Eerder werden er tien stuks gevonden met een heel andere techniek: zwaartekrachtslenzen. Hierbij verraden de zwerfplaneten hun aanwezigheid door licht afkomstig van een verre bron om te buigen met hun zwaartekracht. En eind 2012 vond een ander team van astronomen een mogelijke zwerfplaneet op een afstand van zo’n 100 lichtjaar. Deze laatste zou echter, in tegenstelling tot PSO J318.5-22, ook nog een bruine dwerg kunnen blijken.
Bronnen: ArXiv.org, University of Hawaii
Beeld: N. Metcalfe & Pan-STARRS 1 Science Consortium (header), MPIA/V. Ch. Quetz (artist’s impression)