Al ruim tien jaar zijn ze bezorgd, maar nu trekken artsen en wetenschappers écht aan de bel: de bacteriën die zich niet laten hinderen door enig antibioticum, krijgen de overhand. Belanden we weer in een tijd waar simpele wonden of chirurgische ingrepen fataal kunnen worden?

Ruzie met de kaasschaaf of een chirurgische ingreep, het maakt weinig uit. Elke wond 
of snee die je krijgt, is er in principe gevoelig voor: een clubje bacteriën kan in de kwetsbare lichaamsopening terechtkomen en kans zien 
om zich erin te vermenigvuldigen. Als dat je overkomt, schrijft de huisarts gewoonlijk antibiotica voor. Maar het zit er dik in dat dat over zo’n vijf à tien jaar niet meer gaat werken: de bacteriën trekken zich 
dan namelijk bar weinig meer aan van antibiotica. 
Als de infectie zich dán verder door je lichaam verspreidt, kan ze zomaar een levensgevaarlijke bedreiging zijn.

Hoe een wereld zonder antibiotica eruitziet, zijn we 
al lang vergeten. Zo was het vóór de Tweede Wereldoorlog, toen elke wond een potentieel infectiegevaar vormde. “Infecties waren in die tijd doodsoorzaak nummer één”, zegt Jan Kluytmans, hoogleraar microbiologie aan het VUMC. Het gebruik van antibiotica, zoals het bekende penicilline, verkleinde de kans 
op fatale infecties in de jaren vijftig en zestig praktisch tot nul. En het opende meteen ook de deur 
voor de moderne geneeskunde, waarbij chirurgen 
moeilijke operaties konden uitvoeren zonder groot 
infectiegevaar.

Dat we deels zullen terugvallen in het vooroorlogse medische tijdperk is zo goed als zeker. Bacteriën 
raken namelijk gewend aan de middelen waarmee 
we ze bestrijden, een proces dat antibioticaresistentie heet. En dat baart grote gezondheidsorganisaties flink wat zorgen. Het Europese Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) trok afgelopen herfst aan de bel en publiceerde een gigantisch rapport waarin ze schetsen hoe somber de toekomst eruitziet als artsen, wetenschappers en overheid niet snel stappen ondernemen. Maar hoe erg is de dreiging precies en wat valt er eigenlijk tegen te doen?

Dit is het begin van een artikel te vinden in KIJK 6/2014. Dit nummer ligt in de winkel van 1 tot en met 28 mei.

Meer informatie:

• Europees Center for Disease and Control (Op deze site is onder andere zichtbaar hoe ver een bepaalde bacterie resistent is geworden in verschillende landen.)
• Rijksinstituut voor Volkgezondheid en Milieu: Antibioticaresistentie

Tekst: Ronald Veldhuizen

Beeld: SPL/ANP