Astronomen hebben met een vrij bescheiden telescoop vanaf de aarde een planeet buiten ons zonnestelsel waargenomen.

Exoplaneten vinden met een ruimtetelescoop is inmiddels heel goed te doen. Kijk maar naar ruimtetelescoop Kepler, die bijna duizend bevestigde planeten en ruim drieduizend kandidaatplaneten vond rond andere sterren. Maar ook vanaf het aardoppervlak kun je onderzoek doen naar dit soort verre werelden. En daar heb je dan niet eens een state of the art telescoop voor nodig, zo laten astronoom Ernst de Mooij (Universiteit van Toronto) en collega’s zien in een nieuwe publicatie.

De Mooij en zijn team gingen aan de slag met de Nordic Optical Telescope, een kijker op het Canarische eiland La Palma met een spiegeldoorsnee van 2,5 meter. Hiermee keken ze naar de ster 55 Cancri, waarvan bekend is dat er vijf planeten omheen cirkelen. Een van die planeten, 55 Cancri e, wisten de astronomen in 2013 en 2014 twee keer waar te nemen. Niet doordat die planeet zelf te zien was, maar doordat hij voor zijn ster langs bewoog, en daardoor een paar uur lang 0,05 procent van het sterrenlicht blokkeerde.

Talloze nieuwe exoplaneten

Op zich is het niet nieuw om vanaf de aarde onderzoek te doen naar exoplaneten. Zo zijn met het gespecialiseerde instrument HARPS, geïnstalleerd op een telescoop in Chili, al meer dan 130 planeten ontdekt. Ook voor toekomstige grote telescopen, zoals de European Extremely Large Telescope (E-ELT) en de Giant Magellan Telescope (GMT), staan op exoplaneten toegespitste instrumenten in de planning.

Maar, zo brengen De Mooij en collega’s in herinnering: in 2017 moet de NASA-ruimtetelescoop TESS gelanceerd worden, in 2024 de Europese missie Plato. Die zullen beide talloze nieuwe exoplaneten gaan vinden, zo is de verwachting. Zoveel zelfs, dat andere ruimtetelescopen en grote instrumenten op de grond zoals HARPS niet in staat zullen zijn om ze allemaal aan een nader onderzoek te onderwerpen. En dan is het dus handig dat ook minder grote en geavanceerde kijkers op aarde kunnen worden ingezet om het bestaan van al deze potentiële nieuwe werelden te bevestigen.

Tekenen van leven?

Wat nog niet is gelukt, is met de telescoop op La Palma iets zeggen over de atmosfeer van planeet 55 Cancri e. Maar, zo verwachten de onderzoekers: in de toekomst zal dat wel degelijk mogelijk zijn, als we het wat slimmer aanpakken. En dan zou je er zelfs over kunnen denken om vanaf de aarde tekenen van leven in de dampkring van een planeet op tientallen lichtjaren afstand te zien.

Bronnen: ArXiv.org, Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics

Beeld: NASA/JPL