In tegenstelling tot sommige mensen, bleken apen een A-merk niet lekkerder te vinden dan een budgetvariant.

De prijs van een product kan soms een irrationeel effect hebben op de voorkeur van mensen. Stel bijvoorbeeld dat je een fles wijn wint. Je kunt kiezen tussen een pinot noir uit 2001 die 5 euro kost, of een pinot noir uit hetzelfde jaar, die 20 euro duurder is. Welke kies je? Waarschijnlijk de dure. Terwijl daar geen reden voor is. Wetenschappers hebben onderzocht of aapjes ook gevoelig waren voor dit effect. Dat bleek echter niet het geval. Aapjes vinden ‘goedkoop’ ijs net zo lekker als ‘duur’ ijs.

Duur is lekkerder

Onderzoek laat zien dat mensen een voorkeur hebben voor duur bier, duur vlees en dure cassetterecorders. Wetenschappers hebben zelfs aangetoond dat mensen dezelfde wijn daadwerkelijk lekkerder vinden wanneer ze denken dat die duurder is. Waar dit door komt is niet geheel duidelijk.

Een mogelijkheid is dat goede producten vanzelf duurder worden gemaakt en dat minder goede producten wel goedkoper moeten worden gemaakt omdat ze anders niet worden verkocht. Door onze ervaring met die marktwerking kunnen we een verband gaan zien tussen prijs en waarde waardoor we impliciet aannemen dat een duurder product beter is. Het is ook mogelijk dat onze verwachtingen niets met de ervaring te maken hebben en dat de voorkeur voor dure producten door andere processen ontstaat.

Onderzoek bij aapjes

Om de mogelijkheden te testen, keken de onderzoekers naar kapucijnaapjes; dieren die geen ervaring met de menselijke marktwerking hebben. Dat lijkt misschien raar, maar wetenschappers vinden het niet zo gek. De aapjes zijn al eerder gebruikt voor economische experimenten waarbij ze muntjes met een onderzoeker konden ruilen voor verschillende soorten voedsel. Uit dergelijke onderzoeken bleek dat de aapjes veel van dezelfde strategieën hanteerden als mensen.

Blauw of oranje ijs

De dieren werden eerst getraind. Ze kregen 12 muntjes die ze konden gebruiken om brokken ijs te kopen. Ze konden daarbij steeds kiezen tussen een blauw en een oranje brok. Als de aapjes in deze fase al een sterke voorkeur voor een van beide kleuren bleken te hebben, werden ze uit het onderzoek gehaald.

Daarna begon de prijs-leer-fase. De aapjes konden wederom een muntje aan de onderzoeker geven om ijs te krijgen. Het werd nu echter verdeeld in duur en goedkoop ijs. De apen hadden hier geen keuze. Ze kregen voor het muntje drie brokken goedkoop ijs of één brok duur ijs. De apen leerden zo dat de ene kleur duurder was dan de andere.

Duur of goedkoop ijs?

Vervolgens werd de voorkeur van de aapjes getest. Ze kregen de keuze tussen het dure ijs en het goedkope ijs, maar nu hoefden ze er niet voor te betalen. Mensen zouden in deze opzet veelal voor het dure ijs kiezen. Aapjes bleken echter niet gevoelig te zijn voor de prijs. Ze kozen net zo vaak voor het dure ijs als voor het goedkope. Wetenschappers denken dat de aapjes geen voorkeur hebben voor een duur product.

De onderzoekers herhaalden het onderzoek met enige aanpassingen met jellypudding en verschillende ontbijtgranen. Dit deden ze om te controleren of de resultaten niet werden beïnvloed door bijvoorbeeld de smaak of kleur van het product of een voorkeur die in een eerdere fase ontstond. In alle experimenten bleek echter dat de apen geen voorkeur hadden voor duurder voedsel.

Bronnen: Frontiers in psychology

Beeld: David M. Jensen