Spionagevliegtuigen die voor het blote oog onzichtbaar zijn, verwoestende mini-bommen en biologische precisiewapens. Nanotechnologie zal de oorlogvoering grondig veranderen, zeggen deskundigen. Hoe realistisch zijn hun voorspellingen?

Hijgend staat de soldaat achter het half afgebrokkelde muurtje in het stadscentrum. Hij kijkt naar de kogelgaten in de wanden om hem heen, dan op het display van zijn horloge. Hartslag 144, bloeddruk 130/70. Hemoglobine 0,32 procent, geen gevaarlijke gassen in de buurt. Hij drukt op een van de knopjes naast het schermpje: hartslag omlaag, tot rust komen nu. Millimeters kleine spionnen hebben dit terrein goed verkend, en enkele tientallen meters boven hem hangt een onbemand vliegtuigje dat de omgeving nauwgezet in de gaten houdt. Heel voorzichtig voelt hij met zijn linkerhand in de tas op zijn rug: zijn genetic bomb, alleen gevaarlijk voor mensen met het DNA van de vijand, zit nog op de goede plek…

Zomaar een schets van een oorlogsscène, ergens op aarde, ergens in de nabije toekomst. Nabij wil zeggen: binnen tien of twintig jaar kan het al zo ver zijn. Want buiten het gezichtsveld van de gewone burger voltrekt zich op het moment een kleine revolutie, zowel letterlijk als figuurlijk. Waar de consument al steeds vaker met het woord nanotechnologie wordt geconfronteerd en daar de ene keer prettige en de andere keer ongemakkelijke gevoelens bij krijgt, wordt in militaire kringen gesproken over ontwikkelingen die het slagveld een totaal andere aanblik gaan geven.

Dikke rapporten en glanzende brochures verschijnen erover: de opkomst van de nanotechnologie zal grote stappen voorwaarts betekenen op het gebied van onder andere de spionage, camouflage, het signaleren van bedreigingen en het gebruik van compacte, ’slimme’ munitie. Veelal zijn die rapporten geschreven door mensen uit het wereldje die baat hebben bij grote budgetten en over een eindeloos vertrouwen in de technologische vooruitgang beschikken. Maar ook sceptici geven het toe: nanotechnologie zal binnen een paar jaar niet meer weg te denken zijn uit het leger. De vraag is alleen: hoe dominant zal die technologie zijn, en hoe veel verschil zal hij gaan maken?

Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 12/2010, in de winkel van 22 oktober tot en met 18 november. De tekst werd geschreven door wetenschapsjournalist Jop de Vrieze.

Meer informatie:

• MSNBC: Military plans hummingbird-sized spies
• BBC News: Invisibility cloak ‘step closer’
• P.W. Singer: Wired for War
• Nanotechnology and Preventive Arms Control (PDF)

Beeld: Lockheed Martin