Onder het kilometers dikke ijs van Antarctica liggen complete bergruggen, meren en vulkanen die nog nooit iemand heeft gezien. Maar dankzij radarvliegtuigen, satellietfoto’s en zwaartekrachtmetingen komt het beeld van de naakte Zuidpool nu stukje bij beetje tevoorschijn.

Columbus heeft uiteraard zijn steentje bijgedragen. Net als Abel Tasman, Willem Barentsz en talloze anderen, van wie de namen allang zijn vergeten. In de loop der eeuwen vulden zij de witte vlekken in op de wereldkaart, tekenden kustlijnen, vulkanen en rivieren in. En al leden de vroege ontdekkingsreizigers tijdens hun expedities ongetwijfeld allerlei ontberingen, vandaag de dag benijden we ze. Om de romantiek die gepaard gaat met het ontdekken van Terra Incognita. Het grote onbekende bestaat niet meer.

Hoewel… Aan de zuidkant van onze wereldkaart is nog altijd een grote witte vlek aanwezig – niet alleen in letterlijke, maar ook in figuurlijke zin. Onder het dikke pakket ijs van de Zuidpool gaat een indrukwekkend landschap schuil, dat stukje bij beetje in kaart wordt gebracht.

Aan de oppervlakte ziet Antarctica er niet eens spannend uit. Het bestaat uit een paar mini-eilandjes en één heel groot eiland, dat met 14 miljoen vierkante kilometer bijna anderhalf keer zo groot is als Europa. En die uitgestrekte vlakte is nagenoeg helemaal bedekt met een kilometers dikke ijslaag. Langs de kust zijn er wel wat rotsen te zien en ook de toppen van de Transantarctic Mountains (die West-Antarctica van Oost-Antarctica scheiden) liggen bloot. Verder is het ijs voor zover het oog reikt. Aan niets is te zien dat er duizenden meters onder de oppervlakte meren, rivieren, vulkanen en zelfs complete bergketens liggen.

Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 2/2011, in de winkel van 14 januari tot en met 10 februari. De tekst werd geschreven door Gemma Venhuizen.

Meer informatie:

• Nature Geoscience: A recent volcanic eruption beneath the West Antarctic ice sheet
• British Antarctic Survey: The science mission – Antarctica’s hidden world
• British Antarctic Survey: Science briefing – Antarctica’s hidden lakes
• Bedmap: A new ice thickness and subglacial topographic model of the Antarctic
• NASA: Map Characterizes Active Lakes Below Antarctic Ice
• Landscape evolution of Antarctica (in: Antarctica, a keystone in a changing world)
• Antarctic Geospacial Information Center: ANTscape
• AGAP: Antarctica’s Gamburtsev Province
• Ice Stories: Mapping the last mountain range on Earth
• Australian Antarctic Division: Antarctic subglacial mountain range the size of the Alps mapped

Beeld: Michael Studiger