Van eerste proefje tot uiteindelijke medicijn is een lange, moeilijke weg, die vaak ook nog eens doodloopt. Zonde van al het geld en de moeite. Nederlandse onderzoekers zijn nu bezig om dat proces te versnellen door het voorwerk uit te besteden aan kunstmatige intelligentie.

Yes! Na het scannen van meer dan duizend moleculen hebben onderzoekers eindelijk een stof gevonden die tumorcellen binnendringt en kapotmaakt. Misschien is dit hét medicijn tegen kanker. Vervolgens gaat het molecuul de malle-onderzoeksmolen in. De wetenschappers optimaliseren de structuur van het molecuul, en testen het eerst op diermodellen en daarna op gezonde vrijwilligers. Aan het eind van dit traject, dat minimaal zo’n tien jaar duurt, komt dan eindelijk de conclusie: het medicijn werkt niet goed genoeg. Terug naar de tekentafel.

Duizenden moleculen

Bovenstaand scenario komt helaas vaker voor dan je misschien denkt. Het ontwikkelen van nieuwe medicijnen is een traag en moeilijk proces. Elk medicijn bestaat uit één molecuul dat een bepaald proces in het lichaam activeert of juist onderdrukt, zodat je bijvoorbeeld geen pijn meer voelt of zodat ziekmakende bacteriën worden aangevallen door het immuunsysteem. Dit proces noemen we biologische activiteit, en het houdt in dat de moleculen interacties aangaan met de eiwitten die bij deze processen betrokken zijn.

Duizenden moleculen worden jaarlijks gescand op deze biologische activiteit en dus op hun mogelijke medicinale werking, maar slechts enkele tientallen schoppen het uiteindelijk tot medicijn. De kans dat we een stof vinden die ons kan helpen kanker, parkinson, alzheimer en andere ziektes te bestrijden, is dus erg klein. En doordat de onderzoeken vaak op niets uitlopen, is het ontwikkelen van medicijnen erg duur. Wetenschappers zoeken dan ook naar alternatieve manieren om nieuwe medicijnen te ontdekken. Een daarvan is het inschakelen van kunstmatige intelligentie of artificial intelligence (AI).

Benieuwd naar hoe AI helpt met zoeken naar nieuwe medicijnen? Je leest het in KIJK 5/2023 die van 13 april tot 31 mei in de winkel ligt.

Meer informatie:

• Universiteit Leiden: Medicijnen ontwikkelen met kunstmatige intelligentie
• De Tijd: Artificiële intelligentie zet turbo op medicijnontwikkeling
• TU Eindhoven: Hoe AI het zoeken naar medicijnen slimmer maakt
• KIJK: Eerste AI-medicijn klaar voor proef in mensen

Tekst: Renée Moezelaar

Beeld: iStock/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!