Met retoucheren en fotoshoppen was het al lang mogelijk foto’s te bewerken en te veranderen. Nu kunstmatige intelligentie compleet fotorealistische beelden kan produceren, wordt helemaal onduidelijk wat echt is en wat niet. Op zoek naar manieren om AI-beelden te ontmaskeren.

Donald Trump die een raar dansje doet in de straten van Amsterdam? Joe Biden die zich belachelijk maakt op Koningsdag? Biden en Trump samen als oude mannen op een bankje in een park? Deze en meer beelden zijn in een paar minuten gemaakt met AI-beeldgeneratoren zoals Midjourney, DALL-E en ImageFX. Er zitten nog wat vreemde foutjes in – heeft Trump daar nu drie armen? – maar die kunnen gemakkelijk worden verbeterd.

Ieder serieus journalistiek kanaal zal controleren of een beeld is gemanipuleerd, maar er zijn ook mensen en media die daar lak aan hebben. Soms gebruiken ze zelfs opzettelijk gemanipuleerde foto’s, omdat die hun denkbeelden of doelen ondersteunen. Propaganda of misleiding met geloofwaardige, fotorealistische AI-beelden is gemakkelijker dan ooit.

Hoe we deze nepbeelden van de echte kunnen onderscheiden? Geloof het of niet: ook daar hebben we weer artificial intelligence voor nodig.

Lees ook:

• Deze door AI gegenereerde ‘foto’ won een grote wedstrijd
• Dit AI-radiostation speelt alleen maar neppe nummers

Manipulatie is van alle tijden

Ook échte foto’s vertekenen de werkelijkheid. Dat zegt Ton Hendriks, hoofdredacteur van Pf Fotografie Magazine. “Een foto is een subjectieve weergave van de objectieve werkelijkheid. Een fotograaf kan een onderwerp op verschillende manieren fotograferen door gebruik te maken van verschillende standpunten en verschillende lenzen, waardoor de interpretatie van zo’n beeld verandert.”

Na de uitvinding van de fotografie in 1834 begonnen handige fotografen bovendien al snel met het manipuleren van de afgebeelde werkelijkheid. Zo werden portretten geretoucheerd om mensen jonger en mooier te laten lijken, en werden foto’s van landschappen voorzien van fraaie wolkenluchten door de negatieven te beschilderen. En in de Sovjet-Unie werden al in de jaren twintig van de vorige eeuw in ongenade gevallen politici uit foto’s van officiële gebeurtenissen gewist.

Dit is het begin van het artikel ‘AI versus AI’ in het dubbeldikke zomernummer van KIJK. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.  

Tekst: Teake Zuidema