Een internationale noodsituatie. Zo bestempelde de WHO begin februari de uitbraak van het zikavirus. Maar wat is dit eigenlijk voor virus? Moeten we er in Nederland ook bang voor zijn? En wat kunnen we ertegen doen? KIJK sprak met Bart Knols, expert op het gebied van muggen die ziektes verspreiden.
KIJK: Hoe hard is het verband tussen besmetting met het zikavirus tijdens de zwangerschap en een klein hoofd bij de baby?
“Op dit moment is dat alleen een sterk vermoeden. Het is natuurlijk frappant dat er opeens zoveel gevallen van microcefalie zijn. Of dat komt door besmetting met zikavirus tijdens de zwangerschap is echter nog niet onomstotelijk bewezen. In Brazilië zijn vragenlijsten afgenomen bij moeders van een kind met microcefalie, waaruit bleek dat velen van hen tijdens de zwangerschap een periode van koorts en huiduitslag hadden doorgemaakt. Dat zijn symptomen die bij zikakoorts kunnen passen. Maar om echt een oorzakelijk verband vast te stellen, moet je kijken of het virus door de placenta heen komt, of het de ongeboren vrucht bereikt en of het virus dan inderdaad zorgt voor een kleinere schedel en minder herseninhoud. En zelfs als het zikavirus de oorzaak is, zal niet élk ongeboren kind microcefalie krijgen. Misschien zijn er andere factoren die dat meebepalen. Het zal nog maanden duren voordat we dit allemaal ontrafelen. Maar aangenomen dat het verband er echt is, moeten we natuurlijk heel hard aan de slag om het virus onder de duim te krijgen.”
Welke soorten muggen kunnen het virus overbrengen?
“Dat weten we nog niet precies. In ieder geval muggen van de Aedes-familie. In Brazilië gaat het vooral om Aedes aegypti, de gelekoortsmug. Maar ook Aedes albopticus, oftewel de Aziatische tijgermug, en een aantal andere Aedes-muggen kunnen het virus verspreiden. En ik sluit niet uit dat nog meer muggensoorten dit kunnen.”
Moeten we in Nederland bang zijn voor het zikavirus?
“In de Balkan vliegt momenteel Aedes aegypti rond. Maar de grootste zorg zit bij de tijgermug, die in grote delen van Zuid-Europa huist. Het is heel aannemelijk dat die het virus kan overbrengen. Als mensen elders besmet raken en hier door deze mug worden gebeten, dan kan het virus zich verspreiden. Die tijgermug komt trouwens ook Nederland binnen, in de vorm van gedroogde muggeneitjes in geïmporteerde autobanden. Het gebeurt elk jaar weer dat die banden hier in de regen staan, waarna de eitjes uitkomen. Tot nu toe zijn die uitbraken succesvol bestreden. Maar het risico bestaat dat de tijgermug zich hier permanent gaat vestigen. Onze winters kan hij – als eitje – overleven. Er is wel een convenant gesloten waarin staat dat autobanden droog moeten worden bewaard, maar dat is helaas niet rechtsbindend. En in 2013 brak in Lelystad de Japanse bosmug uit – ook een Aedes-mug. Die uitbraak is te laat ontdekt; de mug had zich al verspreid en is niet meer uitgeroeid. Het is van belang om uit te zoeken of die mug ook het zikavirus kan overdragen, om het beest eventueel alsnog uit te roeien in Lelystad.”
Dit is het fragment van een interview met Bart Knols te vinden in KIJK 4/2016. Dit nummer ligt in de winkel vanaf 24 maart tot en met 20 april.
Meer informatie:
Tekst: Diana de Veld
Beeld (header): Paul I. Howell, MDH/Frank Hadley Collins/CDC, beeld (portet): Merlin Dalem An/Hollandse Hoogte