KIJK-columnist Diederik Jekel over het indrukwekkendste stop-motion-filmpje dat hij ooit zag en waar het voor staat.

Onlangs bracht IBM een filmpje uit, genaamd A boy and his atom. Het is het indrukwekkendste stop-motion-filmpje dat ik ooit heb gezien. Je ziet een jongen die met een bal speelt. Big deal, zou je denken, totdat je ziet dat bal én jongetje bestaan uit koolmonoxidemoleculen.

Wetenschappers kunnen tegenwoordig atomen daadwerkelijk zichtbaar maken dankzij apparaten zoals de scanning tunneling-microscoop. Een uitvinding uit 1981 waar de betrokken wetenschappers vijf jaar later een Nobelprijs voor kregen. En terecht.

Het apparaat werkt als volgt. Een microscopisch scherp naaldje gaat heen en weer over een oppervlak. Als het een atoom tegenkomt, wordt het naaldje een fractie van een nanometer omhoog geduwd. Een computer registreert die bewegingen en maakt daar een plaatje van.

Je kunt het vergelijken met een blinde die braille leest. In zijn hoofd maakt hij een plaatje van alle bolletjes die zijn vingers tegenkomen. Alleen zijn de bolletjes hier de fundamentele bouwstenen van ons bestaan. Je kunt met datzelfde naaldje zelfs atomen verplaatsen – zo hebben de wetenschappers dit filmpje ook gemaakt.

Toen ik voor het eerst echt atomen ‘zag’ tijdens mijn studie ging een golf van adrenaline door me heen: als je dít kunt doen en de bouwstenen zelf kunt aanpassen, is er niets meer wat we als mens niet kunnen bereiken.

En dat lijkt uit te komen. We staan aan de vooravond van een nieuwe industriële revolutie. De nanotechnologie gaat ons leven op dramatische wijze veranderen. De mens heeft nu controle over individuele atomen en kan materialen maken die nog nooit op aarde zijn voortgekomen. Sterker, duurzamer, harder en beter. Het lichaam kunnen we repareren op atomair niveau. Dat alles was onmogelijk als we niet konden zien hoe individuele atomen of moleculen zich gedragen. Dus bekijk dat filmpje – en zie de toekomst.

Deze column verscheen eerder in KIJK 9/2013.

Beeld: Studio 5982