Zeventig jaar geleden kwam in Europa een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Hoe blij iedereen ook was dat Hitlers legers waren verslagen, voor de gewone burgers had de bevrijding veel schaduwkanten. Want de geallieerden gebruikten nietsontziend geweld om de overwinning te behalen. En daarbij dachten ze in de eerste plaats aan hun eigen belangen.
Nederland heeft in 1945 nog een zesdaagse werkweek. Daarom zijn er ook in Den Haag op zaterdag 3 maart al vroeg veel mensen op straat. Rond negen uur ’s ochtends klinkt het aanzwellende geronk van vliegtuigmotoren. In twee aanvalsgolven verschijnen de toestellen boven de stad. Ze lossen hun bommen, waarvan de meeste de woonwijk het Bezuidenhout treffen.
Uitspraken van ooggetuigen laten weinig aan de verbeelding over. Buurtbewoners voelen hun huis “als een schip” heen en weer slingeren. “We hoorden veel explosies. Op straat ontstonden kraters. Gevels ploften neer. Huizen stortten in”, herinnert een ander zich. Daarna, als de bommen zijn ingeslagen: “De huizen aan de overkant zag je niet. Het was helemaal grijs. Je hoorde gegil en door de grijze wolk zag je mensen hollen.” Menigeen slaat op de vlucht: “We zijn met de stroom mensen meegelopen. Nu eens zag je een dode kat liggen en dan weer een arm.”
De luchtaanval duurt nauwelijks twintig minuten. Er wordt zo’n 67.000 kilo bommen op het Bezuidenhout gegooid. Resultaat: ruim vijfhonderd doden, nog veel meer gewonden en duizenden daklozen.
Twee maanden later stort ook in Nederland de naziterreur ineen. Daar mogen we nog steeds dankbaar voor zijn, maar het ging wel gepaard met enorm veel tragische gebeurtenissen. Zoals dat bombardement op het Bezuidenhout, uitgevoerd door Britse vliegtuigen die eigenlijk Duitse V2-raketten in het nabijgelegen Haagse Bos moesten vernietigen. En niet alleen hier gebeurden dergelijke dingen. Want de burgerbevolking in de te bevrijden gebieden van Europa werd door de geallieerde oorlogsmachine regelmatig net zo hard getroffen als Adolf Hitlers Wehrmacht.
Wat dat betreft was het een bevrijding met de botte bijl. Dus dringen zich enkele vragen op. Zoals: kon dat écht niet anders? Maar ook: hoe valt dit letterlijk nietsontziende geweld te rijmen met de ‘morele strijd’ tegen het kwaad die de geallieerden voerden?
Dit is een fragment van een artikel te vinden in KIJK 5/2015. Dit nummer ligt in de winkel van 23 april tot en met 20 mei.
Meer informatie:
- NPS: De Oorlog. Oorlog voor iedereen
- NOS.nl: Hongerwinter 70 jaar
- Geschiedenis van Den Haag: Bombardement op het Bezuidenhout
- The Guardian: Freedom sweeps Europe. But at what cost?
- YouTube: Operation Bagration
- YouTube: The battle for the Rhine
Tekst: Leo Polak
Beeld: Getty Images