Elke zondag op de KIJK-site: een filmpje dat een legendarische gebeurtenis of een opmerkelijk vliegtuig uit de luchtvaartgeschiedenis laat zien. Deze keer: de ontwikkeling van een vrachtvliegtuig met raketaandrijving.

Begin november 1979 waren de ogen van de wereld gericht op Teheran. In de Iraanse hoofdstad had een groep studenten, bij wijze van steun aan de revolutie, de Amerikaanse ambassade bestormd en hield daar 63 diplomaten en burgers gevangen. Het was het begin van een gijzeling die maar liefst 444 dagen zou duren en het was eveneens het startsein voor een paar bevrijdingsoperaties die een dramatisch einde kenden.

De eerste ging van start op 24 april 1980 onder de naam Eagle Claw, waar drie MC-130E Combat Talons, verschillende C-130 Hercules-vliegtuigen en acht RH-53 D Sea Stallion-helikopters betrokken werden. Het plan was om de operatie in twee delen uit te voeren. In de eerste nacht zouden verschillende Herculessen vracht, waaronder dik 22.000 liter brandstof, en een 120 man tellend Delta Force-team naar Desert One brengen, een geïmproviseerde landingsbaan ten zuidoosten van Teheran.

Zes van de bij Operation Eagle Claw betrokken Sea Stallions vlak na hun vertrek vanaf de USS Nimitz.

Vervolgens was het de bedoeling dat de 8 Sea Stallions vanaf het vliegdekschip de USS Nimitz eveneens naar Desert One vlogen om daar bij te tanken en de Delta Force-troepen over te brengen naar Desert Two, een andere uitvalsbasis dichter bij Teheran. Daar moesten de eenheden de dag door zien te komen en de daaropvolgende nacht zouden ze dan met vrachtwagens naar de Iraanse hoofdstad worden gebracht om, met luchtsteun van de MC-130E Combat Talons, de reddingsoperatie uit te voeren. Het was een ingewikkeld plan. Te ingewikkeld…

Vuurbal

De vrachtvliegtuigen en de Delta-teams kwamen zonder problemen aan op Desert One. Maar het ging mis bij de vlucht van de Sea Stallion-helikopters. Eén van de heli’s, met de codenaam Bluebeard 6, moest halverwege in de woestijn landen nadat een sensor aangaf dat er een barstje in één van de rotorbladen zou zitten. Een andere viel uit met hydraulische problemen en de overige 6 helikopters kregen kort daarna te maken met haboob, een enorme zandstorm van uiterst fijn zand. Ze slaagden erin om Desert One te bereiken, maar al snel werd duidelijk dat het zand storingen veroorzaakte in verschillende boordsystemen van Bluebeard 5 en dat die dus ook uit zou vallen. Omdat er daardoor domweg te weinig heli’s waren om alle gijzelaars uit Teheran te halen, kon President Carter dus niet anders dan operatie Eagle Claw afblazen.

Het plan werd opgevat om de volgende morgen terug te vliegen, maar ook dat liep anders dan verwacht. ’s Nachts stuitte het Delta-team namelijk op een Iraanse tankwagen waarmee waarschijnlijk brandstof werd gesmokkeld. De chauffeur raakte in paniek en sloeg op de vlucht, waarna de Amerikanen hem beschoten met een granaatwerper. De truck explodeerde en veroorzaakte een enorme vuurbal die op tientallen kilometers afstand te zien was. Die werd weer opgemerkt door de chauffeur van een Iraanse bus met 43 mensen aan boord, waardoor de Amerikanen gedwongen werden om alle inzittenden gevangen te nemen.

En nog was de ellende niet voorbij. De volgende ochtend botste namelijk een van de helikopters, die om bijgetankt te worden even een klein eindje moest vliegen, tegen een vleugel van een volgetankte C-130. In de daaropvolgende explosie kwamen 8 mensen om. Uiteindelijk trokken de Amerikanen zich terug met achterlating van deels licht beschadigde helikopters, waarvan Bluebeards 2 en 8 liefdevol werden opgenomen in de Iraanse marine…

Een foto van de ravage die achterbleef op Desert One.

Maar we zouden het toch over een vrachtvliegtuig met raketaandrijving hebben? Dus waarom dit hele verhaal? Nou, om aan te geven voor wat voor een enorme uitdaging de Amerikanen stonden en hoe wanhopig ze waren. Tegen de achtergrond van dit debacle werd namelijk twee weken later begonnen aan ‘Plan B’: Project Honey Badger. Daarin werden onder meer plannen gemaakt voor een aanval met honderden manschappen en meer dan 50 vliegtuigen. Maar er was ook een kleiner sub-project: Operation Credible Sport met daarin het onderwerp van dit stuk: een Lockheed C-130 Hercules met raketaandrijving.

In een haarscherpe analyse concludeerde het Pentagon dat helikopters de zwakke schakel waren geweest in Operation Eagle Claw en dus zou een volgende poging worden uitgevoerd met fixed wing-vliegtuigen. En zo kwam men op het plan om een soort super short takeoff and landing- (STOL-) vliegtuig te bouwen dat met special forces aan boord kon landen in het Amjadien-stadion tegenover de Amerikaanse ambassade in Teheran. Na een succesvolle bevrijdingsactie zouden het Delta-team en de gijzelaars weer aan boord gaan, waarna het toestel binnen hetzelfde stadion het luchtruim zou kiezen.

30 raketmotoren

Om dat voor elkaar te krijgen werd een C-130 uitgerust met in totaal 30 raketmotoren. 8 naar voren gerichte ASROC-raketten (anti-onderzeebootraketten) om heel hard te kunnen remmen, 8 naar beneden gerichte motoren van Shrike-gronddoelraketten om het toestel ondanks de lage snelheid tijdens start en landing in de lucht te houden, en 8 naar achteren gerichte raketmotoren uit surface to air-missiles om de Hercules tijdens het vertrek uit het stadion voldoende snelheid te geven. De overige raketten, aan de vleugeluiteinden en de staart, waren bedoeld om eventuele ongewenste bewegingen van het vliegtuig te kunnen corrigeren.

Op 18 september 1980, slechts drie weken na het begin van het project, was de Hercules (de XFC-130H genoemd) klaar. De eerste tests verliepen veelbelovend. Het toestel slaagde erin om binnen 100 meter op te stijgen. Maar tijdens een test op 29 oktober waarbij een landing zou worden uitgevoerd met behulp van de 8 remraketten, ging het mis. En dat zag er zo uit.

De remraketten moesten handmatig worden ‘ingeschakeld’ zodra de wielen van het toestel de grond raakten. Maar doordat de daarvoor verantwoordelijke man waarschijnlijk door de rook van de onderste ‘draagraketten’ niet goed kon zien, schakelde hij de remraketten te vroeg in waardoor de voorwaartse snelheid van de Hercules tot nul werd gereduceerd en het toestel als een baksteen op de landingsbaan klapte. Ondanks de enorme vuurzee kon de bemanning veilig uit het toestel komen.

Voordat er een nieuwe Hercules kon worden opgetuigd, kwam het Iraanse gijzelingsdrama toch nog zonder militair ingrijpen ten einde. Onder meer het uitbreken van een oorlog met Irak in september 1980 zorgde ervoor dat de regering van Iran een einde wilde maken aan de gijzeling. En op 20 januari 1981 werden de gijzelaars via Algerije (als een soort dank voor de bemiddelingen die het land had gevoerd) naar West-Duitsland en van daar uit naar de VS gevlogen.

Na 444 dagen gevangen te hebben gezeten in de Amerikaanse ambassade in Teheran komen de gijzelaars veilig aan op de Andrews Air Force Base.

Bronnen: Historyguy.com, Time, Wikipedia, Defense Media Network

Beeld: US Navy, US Air Force, Don Koralewski, DoD