Van vogels die de eieren van hun buurvrouw beschermen tot vissen die elkaar de weg wijzen tijdens het jagen: dieren werken regelmatig samen om een taak te volbrengen. Maar dit gedrag vraagt wel om complexe beslissingen.

Een verkennende mier gaat op zoek naar voedsel. Wanneer hij dit vindt, gaat hij terug naar zijn kolonie en laat onderweg een geurspoor achter. Hierdoor weten zijn soortgenoten ook waar ze de voedselbron kunnen vinden. Een gek verschijnsel. Want waarom eet die ene scoutende mier zijn vondst niet gewoon zelf op, zonder de vindplaats aan de anderen te verklappen? In de evolutie is het toch immers: ieder voor zich?

Charles Darwin zat hiermee in zijn maag. Het fenomeen samenwerking, waarbij twee of meer individuen de handen ineenslaan om een gezamenlijk doel te behalen, schopte namelijk zijn hele theorie in de war. Evolutie is gebaseerd op sterke competitie tussen dieren. Om te overleven, moeten ze egoïstisch zijn. Hoe kan het dan dat samenwerking zo vaak voorkomt?

De evolutiebioloog kon opgelucht ademhalen toen zijn collega’s het idee van groepsselectie opperden. Natuurlijke selectie werkt namelijk niet alleen op een individu, maar ook op een gehele populatie. Door samenwerking kan een groep in het voordeel zijn en daardoor langer overleven dan dieren die alleen handelen.

Deze verklaring neemt niet weg dat dieren veel ingewikkelde beslissingen moeten nemen. Besluiten waarvan werd gedacht dat alleen mensen hiertoe in staat waren. Want in welke situaties levert samenwerking meer op dan wanneer dieren in hun eentje werken? Hoe kiezen ze de meest geschikte bondgenoten? En hoe pakken dieren valsspelers aan die misbruik maken van de inspanningen van soortgenoten?

Dit is een fragment van een artikel te vinden in KIJK 5/2015. Dit nummer ligt in de winkel van 23 april tot en met 20 mei.

Meer informatie:

• VIMEO – Chimpansees werken samen
• Youtube – Animal ant team work
• Acculturated – Cheating = extinction
• Youtube – Flared fin display signal by hunt initiator

Beeld: Reporters

Wist je dat mieren ook samenwerken in de ruimte?