Liggen je karakter, je seksuele voorkeur en je kans op depressie al bij de geboorte vast? Deels wel, en dat is voor sommige wetenschappers genoeg aanleiding om te pleiten voor DNA-tests waarmee opleidingen en bedrijven beter kunnen bepalen waar mensen het best passen. Sterker: bedrijven gebruiken de techniek al.

Wisten we het maar: wie een geboren leider is of een wiskundeknobbel heeft. Of bij wie zulke dingen ontbreken, want dan kun je er meteen iets aan doen. Het Nederlandse bedrijf BrainCompass zegt precies dat te kunnen en rekent onder meer KPN en de zakenuniversiteit Nyenrode tot zijn klanten. Het geheime ingrediënt: een DNA-test. Dat inkijkje in aanleg zou iets bieden wat gewone persoonlijkheidstests missen. Namelijk net dat beetje extra schwung, of, zoals BrainCompass het noemt, ‘onbenut potentieel’.

In de VS schieten zulke DNA-adviesbedrijven inmiddels als paddenstoelen uit de grond. Maar is zo’n test wel zinnig? Kun je iemands sociale trekken, schoolprestaties en werktalenten al in de wieg meten met een DNA-test? Is zo te voorspellen of iemand rijk wordt of arm, wie hoog op de IQ-ladder scoort en wie niet, en wie al is voorbestemd voor een bepaalde plek op zijn of haar werk of elders in de samenleving? En helpt het ook daadwerkelijk om daarop voor te sorteren? Kortom: leidt deze ontwikkeling tot een DNA-utopie of -dystopie?

Vooroordelen

De afgelopen jaren namen wetenschappers zichtbaar stelling in bij die discussie. Die loopt weliswaar al decennialang, maar nu het steeds makkelijker wordt om massaal DNA te scannen van miljoenen mensen, komen de toepassingen akelig dichtbij. Zo maakte de Amerikaanse gedragsgeneticus Kathryn Paige Harden zich met haar omstreden boek The Genetic Lottery hard voor méér genetisch onderzoek naar wat mensen qua levenssucces van elkaar doet verschillen, juist om zo snel mogelijk te ontdekken hoe je die verschillen kunt verkleinen. Vind die wiskundedeuk en help een worstelende leerling op tijd, is het idee.

Dit is het begin van een artikel over je DNA als cv dat te vinden is in KIJK 3-2023 die van 14 februari tot en met 13 maart in de winkel ligt.

Meer informatie:

• VPRO: Dit moet je weten vóórdat je een DNA-test laat doen
• Forbes: The Legality of DNA Testing In The Workplace
• KIJK: ‘Geen ochtendmens? Geef je DNA de schuld’
• KIJK: ‘Opgroeien in armoede verandert DNA’
• KIJK: Quiz: test je kennis over DNA

Tekst: Ronald Veldhuizen

Beeld: iStock/Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!