Jaarlijks willen we hier in het Westen van de nodige elektronica af. Een deel daarvan is stuk, een ander deel gewoonweg verouderd. Voor de stortplaatsen in China en ontwikkelingslanden waar een deel van die apparaten terechtkomt, maakt dat geen verschil. Elektronisch afval zorgt daar voor een bloeiende handel – maar ook voor allerlei problemen.

Daar ligt-ie dan. In de brandende zon, omhuld door giftige dampen. Hij was je kleinood, je beste kameraad. Hij kent jou door en door, en jij kent hem. Je nam hem overal mee naartoe en het arme ding heeft dan ook veel klappen moeten incasseren. Op een dag was het te veel. Hij gaf de geest, jij was een makker kwijt. En nu ligt je mobiele telefoon op een gigantische hoop bestaande uit andere mobieltjes en elektronica die eenzelfde lot ondergaan. De gemiddelde consument realiseert zich vaak niet dat op dat moment het leven van zijn geliefde mobieltje nog lang niet voorbij is.

Ironisch genoeg eindigt het leven van een mobieltje meestal in China, ruwweg waar het ook begon. Stortplaatsen voor elektronisch afval, of e-waste in jargon, zijn daar volop, net als in veel derdewereldlanden. Computers, tv’s, koelkasten, magnetrons – alles met een stekker of batterij is er welkom.

Dat de vuilnisbelten in dit soort landen te vinden zijn, valt simpel te verklaren. In de ‘ontwikkelde’ landen, waar het leeuwendeel van het afval vandaan komt, is ruimte schaars en tijd kostbaar. De arbeidskosten van de afvalverwerkers zijn er te hoog om nog iets te verdienen aan het afval – en dus wordt er niets mee gedaan. Ook is in het dichtbevolkte Europa de grootschalige, lokale opslag van het afval van oudsher geen optie.

Dit is het eerste gedeelte van een artikel uit KIJK 11/2012, in de winkel van 21 september tot en met 18 oktober.

Erratum:

• In het intro van de gedrukte versie van dit artikel wordt de indruk gewekt dat de 7,5 kilo elektronisch afval die per Nederlander per jaar wordt ingezameld grotendeels op stortplaatsen in China en ontwikkelingslanden terechtkomt. Dit is niet het geval; de genoemde 7,5 kilo is juist het deel van ons elektronisch afval dat in Nederland door Wecycle wordt verwerkt. Hoeveel van onze e-waste daarnaast illegaal wordt afgevoerd, is helaas niet in een betrouwbaar cijfer uit te drukken, omdat dit – uiteraard – allemaal onder de radar gebeurt.

Meer informatie:

• Europese wetgeving omtrent elektronisch afval
• Tweakers: Europarlement schaart zich achter strengere e-waste-richtlijn
• International E-Waste Design Competition
• Ghana: Digital Dumping Ground
• Biografie Feng Wang
• Montesquieu Instituut: Elektronisch afval

Beeld: iStock