Elk jaar proberen steeds meer immigranten vanuit Noord-Afrika in wankele bootjes over te steken naar Europa. Duizenden zijn al verdronken. Onder andere daarom heeft de EU een nieuw systeem voor de grensbewaking uit de grond gestampt. Maar is dat wel echt bedoeld om schipbreukelingen het leven te redden?

In februari van dit jaar liep het gruwelijk mis. Voor de Libische kust zonken drie bootjes met vluchtelingen, waarbij vermoedelijk 330 mensen verdronken. Slechts negen opvarenden konden door de Italiaanse kustwacht levend naar het eilandje Lampedusa worden gebracht. Het was niet de eerste keer dat illegale immigranten uit Syrië, Afghanistan en vooral Afrika in de golven van de Middellandse Zee verdwenen. In 2014 ging het om 3500 dodelijke slachtoffers. Dat jaar maakten ruim 200.000 mensen de overtocht; een fikse toename ten opzichte van 2103, toen het er 107.000 waren. En volgens een hoge EU-functionaris zouden de komende maanden zelfs 500.000 tot 1 miljoen immigranten een poging willen wagen.

Deze aanzwellende stroom vluchtelingen was in het najaar van 2013 de reden om te beginnen met Eurosur – voluit het European Border Surveillance System, oftewel een compleet grensbewakingssysteem voor de Europese Unie. De EU zegt dat dankzij Eurosur meer immigranten van de verdrinkingsdood kunnen worden gered. Ook is het systeem inzetbaar voor het opsporen, voorkomen en bestrijden van illegale immigratie en ‘grensoverschrijdende criminaliteit’, en dan met name mensensmokkel. Maar deze officiële beleidslijn wordt hier en daar behoorlijk in twijfel getrokken. Eurosur zou voor iets heel anders bedoeld zijn. Wie heeft er gelijk?

Dit is een fragment van een artikel te vinden in KIJK 5/2015. Dit nummer ligt in de winkel van 23 april tot en met 20 mei.

Meer informatie:

• Frontex: Annual Risk Analysis 2014 (pdf)
• AD: Schokkende beelden tonen zee vol lijken
• AD: Tientallen bootvluchtelingen bij Italië verdronken
• Gazet van Antwerpen: 143 overlevenden scheepsramp Lampedusa aangekomen op Malta
• NU.nl: Italië kan geen nieuwe vluchtelingen meer aan
• Volkskrant: Teeven slaat alarm over aantal asielzoekers
• Migrants at Sea: Push-Back Practice
• Europese Commissie: Start van EUROSUR. Nieuwe instrumenten om migrantenlevens te redden en criminaliteit aan EU-grenzen te voorkomen
• Elsevier: Europees grensbewakingssysteem Eurosur van start
• DW: Eurosur – surveillance or protection for refugees?
• Spiegel: Überwachung per Eurosur: EU kauft Big-Brother-System für das Mittelmeer

Tekst: Boris van Zonneveld

Beeld: AFP/ANP