Als iemand de bizarste ideeën verkondigt, of zelfs een aanslag pleegt, hebben we al gauw de neiging die persoon voor gek te verklaren. Niet doen, zegt filosoof en theoloog Rik Peels, want extremisten zijn vaak wel degelijk rationeel. En als we ze écht willen begrijpen, zullen we met ze in gesprek moeten gaan.

“Links terrorisme!” Dat riep mijn oom jaren geleden tijdens het kerstdiner – over GroenLinks, dat een wetsvoorstel door de Tweede Kamer had proberen te loodsen. Nee, dacht ik: dat lijkt me allesbehalve terrorisme. Maar een scherpe reactie had ik niet paraat (tenzij “gaat dat de hele avond zo door met die onzin?” telt als scherpe reactie – hij hielp wel, in elk geval). Want wat is terrorisme nou precies? Wat valt er wel en niet onder?

Lees ook:

• Nog steeds zien veel mensen 9/11 als een ‘inside job’
• ‘Het geloof in complottheorieën heeft een evolutionair nut’

Bestorming Capitool was terrorisme

Had ik Rik Peels bij me gehad, dan was dat wat gek geweest – we hebben in mijn familie niet de gewoonte om hoogleraren theologie en filosofie mee te nemen naar kerstdiners – maar hij had me wel uit de brand kunnen helpen. In zijn boek De extremist en de wetenschapper stelt hij namelijk voor terrorisme geen harde definitie te geven. In plaats daarvan kun je een lijstje criteria hanteren. Als iets er daar genoeg van aanvinkt, kun je van terrorisme spreken.

“De aanslagen van 11 september, of die in Londen of Madrid, zijn overduidelijke gevallen van terrorisme”, legt Peels uit op zijn werkkamer aan de Vrije Universiteit Amsterdam. “Dat worden dan stereotypen, waardoor we bijvoorbeeld bij de bestorming van het Capitool in 2021 denken: dat is geen terrorisme, want dat lijkt niet genoeg op de voorbeelden in mijn hoofd. Maar de bestormers hadden wél politieke of ideologische doeleinden, er was sprake van geweld, ze ondermijnden de rechtsstaat, deels zat er een organisatie achter… Als je dat alles op een rijtje zet, mag je zeker spreken van een terroristische aanslag.”

Dit is het begin van het interview met Rik Peels over extremisme. Lees het hele verhaal in KIJK 5/2024. Bestel deze editie in onze webshop, of eenvoudig via de knop hieronder.

Beeld: Allard Faas