Buiten de baarmoeder een bevruchting laten plaatsvinden, was tot veertig jaar geleden nog niet mogelijk in Nederland. Tegenwoordig is één op de dertig kinderen die geboren worden het resultaat van ivf. Hoe is die ontwikkeling gegaan?

Beschuit met roze muisjes in het academisch ziekenhuis Dijkzigt in Rotterdam. De blijdschap is groot op deze zondagmorgen, 15 mei 1983. De pers staat klaar om gynaecoloog Bert Alberda en bioloog Gerard Zeilmaker te interviewen. Zij kregen iets voor elkaar dat nog niet zo lang geleden onmogelijk werd geacht: een in het lab bevruchte eicel terugplaatsen in de baarmoeder, met een gezonde baby tot gevolg.

In Engeland was het artsen eerder al gelukt. Daar werd op 25 juli 1978 ‘reageerbuisbaby’ Louise Brown geboren. Hoewel Alberda en Zeilmaker er in 1979 ook technisch klaar voor waren, ontbrak het ze toen nog aan toestemming van de ethische commissie van het Dijkzigt-ziekenhuis om de ivf-behandeling op mensen toe te passen. Die commissie wilde eerst meer zekerheid dat deze nieuwe behandeling veilig en effectief was.

Nog niet succesvol

In 1981 kregen Alberda en Zeilmaker groen licht. Ze ontvingen honderden aanmeldingen van ongewenst kinderloze stellen. Na tientallen pogingen die mislukten, was het in 1982 raak: Christine Li-Visser raakte zwanger. In mei 1983 brengt ze een gezond meisje ter wereld, Stefanie Li. Zij is de eerste ‘buisbaby’ van Nederland, zoals dagblad Trouw haar een dag later noemt op de voorpagina.

Ondanks deze mijlpaal, zijn ivf-behandelingen in de beginjaren nog niet zo vaak succesvol. Van de 44 pogingen die in 1982 in Nederland worden gedaan, zijn er bijvoorbeeld maar vijf raak. Van de vijf zwangere vrouwen krijgen er twee een miskraam, drie blijven zwanger. Het slagingspercentage bij één ivf-poging komt in de jaren tachtig niet boven de 15 procent. In 2021 is dat opgelopen naar 22 tot 30 procent. Wie ingevroren embryo’s heeft – en het dus vaker kan proberen – heeft zelfs tot 70 procent kans op een baby. Wat is er in de veertig jaar sinds de geboorte van Nederlands eerste buisbaby veranderd?

Dit is het begin van het artikel over ivf-geschiedenis. Het hele verhaal lees je in KIJK 9-2023. Deze editie ligt vanaf donderdag 17 augustus in de winkel.

Meer informatie:

• Andere Tijden: Ivf in Nederland
• Fertility and Sterility: Fifteen years of autologous oocyte thaw outcomes from a large university-based fertility center
• KIJK: ‘Een op de vijf vrouwen wordt op natuurlijke wijze zwanger na ivf’
• Maastricht UMC: Het prille begin van de IVF behandeling
• KIJK: Drie keer voortplanting zonder seks
• KIJK: Drie vragen over de Britse baby met drie ouders

Tekst: Roeliene Bos

Beeld: Shutterstock