Tegenwoordig denken we bij het begrip jihad meteen aan brute aanslagen door fundamentalistische moslims. Maar in WO I wilde Duitsland de islamitische heilige oorlog gebruiken om moslims op te stoken tegen Groot-Brittannië, Frankrijk en Rusland. Het plan leidde vooral tot ruzie tussen geleerden.

Liep je precies honderd jaar geleden door de straten van Istanbul, Damascus of Bagdad, dan kon je zomaar een pamflet met de volgende tekst in je hand gedrukt krijgen: ‘Vermoord de Fransen! Slach ze allemaal af!’ Het was een oproep aan alle moslims in het Midden-Oosten en daarbuiten om de wapens op te pakken tegen de vijanden van de islam. Met andere woorden: om de jihad te ontketenen.

Tegenwoordig brengen we het begrip jihad vooral in verband met bloedige aanslagen door fundamentalistische moslims. Ze vallen landen of mensen aan die in hun ogen de islam bedreigen of beledigen. In naam van de ‘heilige oorlog’ verwoestten ze bijvoorbeeld het World Trade Center in New York en vermoordden ze de redactie van het Franse weekblad Charlie Hebdo. In december vorig jaar nog kwamen twaalf mensen om het leven bij een aanslag op een kerstmarkt in Berlijn.

Hoe anders was dat in de Eerste Wereldoorlog. Toen speelde Duitsland opvallend genoeg zélf een hoofdrol in het uitroepen van de jihad. Vanaf 1916 drukten de Duitsers duizenden brochures om moslims warm te maken voor de gewapende strijd tegen Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland. Sterker nog: ze richtten voor dat doel zelfs zeventig perskantoren op, verspreid over het hele Ottomaanse Rijk. Deze jihad was ‘made in Germany’, verzuchtte de Nederlandse islamoloog Christiaan Snouck Hurgronje. Maar wat bracht een christelijk land als Duitsland zover om een heilige oorlog op gang te helpen in de islamitische wereld?

Dit is het begin van een artikel in KIJK 4/2017. Deze editie ligt in de schappen vanaf 23 maart tot en met 19 april. 

Meer informatie:

• Al Jazeera: World War One Through Arab Eyes
• Jihad and islam in World War I (pdf)

Tekst: Merijn van Nuland

Beeld: Universal History Archive/Getty Images